Wstecz

Dlaczego potrzebna jest nam teraz Światowa Konferencja?

"Na całym świecie mamy do czynienia z niesłabnącą falą rasizmu i dyskryminacji rasowej. Wprawdzie często mówimy o Ziemi jako o globalnej wiosce, ale, niestety, w naszym świecie brakuje poczucia bliskich więzi z sąsiadami i społecznościami, które zawiera w sobie słowo "wioska". W każdym regionie świata, we wszystkich państwach istnieją problemy wynikające z braku poszanowania lub akceptacji wrodzonej godności i równości wszystkich istot ludzkich. Jesteśmy świadkami poważnych konfliktów etnicznych, dyskryminacji mniejszości, ludności tubylczej i migrantów, oskarżeń o instytucjonalizację rasizmu w służbach policyjnych, surowych przepisów dotyczących imigrantów i azylantów; propagandy nienawiści w Internecie i propagowania nietolerancji i ksenofobii przez grupy młodzieży."

Mary Robinson, Narody Zjednoczone
Wysoki Komisarz ds. Praw Człowieka
24 marca 1999 roku

Tło

Jedną z naczelnych zasad Narodów Zjednoczonych, organizacji powstałej pod koniec II Wojny Światowej, jest zasada niedyskryminacji na tle rasowym. Powyższa zasada została wyraźnie sformułowana w preambule do Karty Narodów Zjednoczonych, która mówi o "przywróceniu wiary w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość jednostki". W późniejszych latach Narody Zjednoczone przyjęły Powszechną Deklarację Praw Człowieka i inne międzynarodowe instrumenty prawne, oparte głównie na wspomnianej powyżej zasadzie.

Skala problemu

Mimo nieustających wysiłków międzynarodowej społeczności, dyskryminacja rasowa, etniczne konflikty i powszechna przemoc są nadal trwałymi zjawiskami w wielu częściach świata. W ostatnich latach byliśmy świadkami fali czystek etnicznych. Niezmiennymi celami kampanii nietolerancji są mniejszości rasowe, migranci, potencjalni azylanci i ludność tubylcza. Miliony ludzi nadal doświadczają przejawów dyskryminacji wyłącznie ze względu na kolor skóry lub innych cech świadczących o ich przynależności rasowej. Aby zapobiec wzrostowi etnicznej nienawiści i potencjalnym gwałtownym konfliktom niezbędne są skuteczne i podejmowane z odpowiednim wyprzedzeniem działania oraz środki ostrzegawcze.

Globalne zobowiązanie

"Oceniając nasze dokonania po 1945 roku widzimy, ile racji mieli projektodawcy Karty, wiążąc prawa człowieka z utrzymaniem pokoju i bezpieczeństwa. Bogatsi o 50 lat doświadczeń możemy dzisiaj przywrócić kluczową rolę tej zależności. Nasze doświadczenie mówi nam również, że poszanowanie praw człowieka ma decydujące znaczenie dla budowania pokoju i realizacji szerszego zadania, jakim jest zapewnienie rozwoju", stwierdził Sekretarz Generalny NZ 10 kwietnia 1999 roku.

Trzy tematyczne dekady

Pomiędzy 1973 a 2003 rokiem, Zgromadzenie Ogólne proklamowało trzy dekady działań służących zwalczaniu rasizmu i rasowej dyskryminacji oraz wspieraniu osób walczących o równość rasową:

• Program Działań Pierwszej Dekady uwzględniał przede wszystkim środki, jakie powinny być podjęte w celu wdrożenia instrumentów opracowanych przez Narody Zjednoczone, a dotyczących eliminacji rasizmu i dyskryminacji rasowej oraz prowadzenia ogólnoświatowej kampanii edukacyjnej.
• Program Działań Drugiej Dekady kładł nacisk na prawo do regresu przysługujące ofiarom rasowej dyskryminacji. Program obejmował ogólnoświatową kampanię informacyjną na temat praw człowieka oraz opracowanie przez Komisję Praw Człowieka "modelowego ustawodawstwa krajowego" wskazującego rządom, jak wcielić w życie prawo zabraniające dyskryminacji rasowej.
• Program Działań Trzeciej Dekady, trwającej do 2003 roku, akcentuje kluczową rolę edukacji w zapewnieniu poszanowania praw człowieka. Program cechuje poszerzone spojrzenie na problemy rasizmu i świadomość, że rasizm jest cechą i zmorą każdego społeczeństwa. Dziś nie wystarczy już tylko reagować na wybuchające konflikty. Wspólnota międzynarodowa musi obecnie zająć się korzeniami rasizmu i dokonać instytucjonalnych zmian dla zapobiegania erupcji tego zjawiska.

Niepokojące kwestie

W rezolucji 52/111 z 12 grudnia z 1997 roku, Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, postanowiło zwołać Światową Konferencję przeciwko Rasizmowi, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Pokrewnych Formom Nietolerancji nie później niż w 2001 roku. Powyższa decyzja odzwierciedla rosnące zaniepokojenie światowej społeczności coraz liczniejszymi przejawami rasizmu, dyskryminacji rasowej, ksenofobii i nietolerancji oraz świadomość problemów i możliwości w zakresie zwalczania tych zjawisk w coraz bardziej globalnym świecie. Apelując o ponowną mobilizację na rzecz ochrony praw człowieka w nowym tysiącleciu, Sekretarz Generalny Narodów Zjednoczonych powiedział: "Każde prawo, które proklamujemy, jest codziennie łamane setki razy. Na każdy głos, któremu zapewniamy wolność wypowiedzi, przypadają setki głosów, które nadal boją się mówić. Na każda kobietę lub dziewczynkę, którym gwarantujemy prawo do równości, przypadają setki ofiar dyskryminacji lub przemocy. Na każde dziecko, któremu staramy się zapewnić prawo do edukacji i spokojnego dzieciństwa, przypada ogromna rzesza dzieci, którym nie możemy pomóc. Nasza praca naprawdę nie ma końca".

Cele Konferencji

Cele Światowej Konferencji, wyrażone w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego 12 grudnia 1997 roku, są następujące:

• Dokonać przeglądu osiągnięć w walce z rasizmem i dyskryminacją rasową, zwłaszcza od czasu uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i ponownie ocenić przeszkody dla dalszego postępu na tym polu oraz określić sposoby ich przezwyciężenia;
• Omówić metody i środki bardziej skutecznego zapewnienia przyjęcia i stosowania istniejących standardów w dziedzinie zwalczania rasizmu i dyskryminacji rasowej;
• Podnieść poziom świadomości na temat plagi rasizmu i dyskryminacji rasowej;
• Sformułować konkretne zalecenia dotyczące zwiększenia skuteczności działań i mechanizmów Narodów Zjednoczonych poprzez realizację programów mających na celu zwalczenie rasizmu i dyskryminacji rasowej.
• Dokonać przeglądu politycznych, historycznych, gospodarczych, społecznych, kulturowych i innych czynników sprzyjających rasizmowi i dyskryminacji rasowej;
• Sformułować konkretne zalecenia dotyczące postępu w realizacji praktycznych narodowych, regionalnych i międzynarodowych kroków służących zwalczaniu wszelkich form rasizmu i dyskryminacji rasowej; oraz
• Wypracować konkretne zalecenia odnośnie wyposażenia Narodów Zjednoczonych w niezbędne środki na realizację działań na polu zwalczania rasizmu i dyskryminacji rasowej.

Proces przygotowawczy

W 1998 roku Zgromadzenie Ogólne desygnowało Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka, panią Mary Robinson, na Sekretarza Generalnego Konferencji. Zgromadzenie zwróciło się do państw i regionalnych organizacji z apelem o tworzenie narodowych lub regionalnych komórek koordynacyjnych, odpowiedzialnych za wspieranie przygotowań do Konferencji i uwrażliwienie opinii publicznej na jej wagę i cele. Zadaniem rządów, organizacji międzynarodowych i regionalnych oraz organizacji pozarządowych zaproszonych do udziału w przygotowaniach do Konferencji jest, między innymi, opracowanie analiz i badań i przedłożenie wynikających z nich zaleceń Komitetowi Przygotowawczemu za pośrednictwem Wysokiego Komisarza Praw Człowieka.

Stworzono warunki organizacjom pozarządowym do zorganizowania swojego forum zarówno przed jak i w trakcie Konferencji i zachęcono te organizacje do aktywnego uczestnictwa w przygotowaniach do Konferencji. Poproszono je również o wspieranie Wysokiego Komisarza Praw Człowieka i Departamentu Informacji Publicznej w ich staraniach dotyczących przeprowadzenia ogólnoświatowej kampanii informacyjnej, służącej przyciągnięciu uwagi opinii publicznej i uzyskania jej poparcia dla Konferencji i jej celów.

Ze względu na znaczenie Międzynarodowej Konwencji w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej oraz innych instrumentów dotyczących praw człowieka, Światowa Konferencja położy szczególny nacisk na ratyfikację i stosowanie odpowiednich międzynarodowych standardów. Konferencja poświęci także wiele uwagi nadużywaniu nowych technologii komunikacyjnych, zwłaszcza Internetu.

Wkład systemu NZ

O aktywny wkład w przygotowanie Światowej Konferencji zaapelowano do wszystkich komórek tworzących system Narodów Zjednoczonych. Z prośbą o szczególnie aktywny udział w celu zapewnienia sukcesu Konferencji zwrócono się do tych agend, które zajmują się problematyką rasizmu i dyskryminacji rasowej, takich jak: Komitet do spraw Eliminacji Dyskryminacji Rasowej, Podkomisja do spraw Zapobiegania Dyskryminacji i Ochrony Mniejszości oraz Specjalni Sprawozdawcy Komisji Praw Człowieka.

Specjalny Sprawozdawca NZ

W 1993 roku Komisja Praw Człowieka mianowała pierwszego Specjalnego Sprawozdawcę na temat Współczesnych Postaci Rasizmu, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Pokrewnych Form Nietolerancji. Osoba pełniąca tę funkcję ma status niezależnego eksperta, a jej mandat obejmuje badanie zarówno zinstytucjonalizowanych jak i pośrednich form rasizmu i dyskryminacji narodowych, rasowych, etnicznych, językowych i religijnych mniejszości oraz migrantów i ich rodzin na całym świecie.

Kierunki działania w nowym tysiącleciu

Światowa Konferencja daje wyjątkową i istotną możliwość stworzenia nowej ogólnoświatowej wizji walki z rasizmem i rasową dyskryminacją w nowym tysiącleciu. Aby odnieść pożądane skutki, Konferencja powinna nie tylko pogłębić świadomość opinii publicznej na temat plagi rasizmu, ale także doprowadzić do podjęcia przez państwowe, regionalne i międzynarodowe czynniki zdecydowanych działań niosących pomoc tym, którzy na co dzień są ofiarami rasizmu i dyskryminacji rasowej. Niezbędnym warunkiem osiągnięcia celów Konferencji i wypracowania długofalowych rozwiązań będzie zbiorowy wkład i zaangażowanie osób prywatnych, rządów, organizacji międzyrządowych i pozarządowych oraz różnych ciał i wyspecjalizowanych agend Narodów Zjednoczonych.

Wstecz