7 kluczowych zadań Światowej Koalicji ds. Kobiet i AIDS
Zapobieganie zakażeniom HIV
Działania prewencyjne w zakresie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS nie są skuteczne w przypadku kobiet i dziewcząt, ponieważ nie uwzględniają specyfiki relacji międzypłciowych i zachowań seksualnych.
Stale wzrasta liczba zakażeń HIV wśród młodych osób, przede wszystkim wśród młodych kobiet i dziewcząt. W krajach rozwijających się 67% przypadków nowych zakażeń dotyczy osób w wieku 15 - 24 lat, z czego aż 64% stanowią kobiety. W krajach Afryki Subsaharyjskiej , prawdopodobieństwo zakażenia HIV wśród kobiet w wieku 15-24 lat jest dwukrotnie wyższe niż wśród mężczyzn w tym samym przedziale wiekowym. W niektórych regionach różnica jest sześciokrotna. W Afryce wschodniej i południowej, ponad 1/3 dziewcząt jest zakażona HIV.
Ograniczanie przemocy
Przemoc wobec kobiet jest największym światowym problemem z zakresu praw człowieka i zdrowia publicznego. Na świecie od 10 do 50% kobiet przynajmniej raz w życiu doświadcza fizycznej przemocy ze strony partnera. Często towarzyszy temu przemoc seksualna. W niemalże wszystkich krajach świata przemoc w domu jest jedną z głównych przyczyn obrażeń, jakich doznają kobiety.
Przemoc wobec kobiet wiąże się z dyskryminacją i podporządkowaniem. Zwiększa się liczba gwałtów i innych przestępstw seksualnych w wyniku działań wojennych. Przemoc wobec kobiet, w tym również handel kobietami, sprzyja zakażeniom HIV.
Obawa przed przemocą, wyrzuceniem z domów i wykluczeniem ze społeczności, ogranicza kobietom dostęp do opieki zdrowotnej, leków oraz usług zapobiegających transmisji HIV na dziecko, czy nawet do informacji na temat HIV/AIDS.
Wiele kobiet, ze względu na brak zasobów materialnych boi się powiedzieć "nie" lub domagać się bezpiecznego seksu. W południowej Afryce 33% młodych kobiet boi się odmówić kontaktu seksualnego, a 55% odbyło niechciany stosunek płciowy ze względu na naleganie partnera. 20 - 48% dorastających dziewcząt w wieku od 10 do 25 lat twierdzi, że ich pierwszy stosunek płciowy został wymuszony przy użyciu siły przez partnera.
Również małżeństwo nie chroni kobiet przed HIV/AIDS. Mężatki i byłe mężatki to osoby szczególnie narażone na HIV. W Kisumu, Zimbabwe badania wykazały, że większość kobiet zostało zakażonych przez swoich mężów. Przekonanie kobiet, że nie mają prawa prosić męża o używanie prezerwatyw wzmaga zagrożenie. W Zambii jedynie 11% kobiet uważa, że mogą to zrobić.
Ochrona własności i praw do dziedziczenia
Pomimo zwiększenia praw kobiet do własności i dziedziczenia w skali ogólnoświatowej (gwarantowanego między innymi przez międzynarodowe porozumienia dotyczące praw człowieka), kobiety w wielu krajach rozwijających się są tych praw praktycznie pozbawione. W wielu z tych krajów kobiety uzyskują prawo do ziemi i własności prywatnej z chwilą zawarcia małżeństwa i tracą je, gdy małżeństwo ustaje. W Namibii, w wyniku sporu z powinowatymi po śmierci męża, 44% wdów utraciło bydło, 28% drobny inwentarz, a 41% sprzęt gospodarczy. Brak domu i ziemi ogranicza możliwości ekonomiczne kobiet, tym samym drastycznie zmniejsza poczucie bezpieczeństwa, powoduje ubóstwo i bezdomność. Nasila się także przemoc wobec kobiet. Dotyczy to również ich dzieci.
Zwiększenie bezpieczeństwa ekonomicznego i uwłasnowolnienie kobiet zmniejszy ich podatność na przemoc w domu, zredukuje przypadki niebezpiecznego seksu oraz inne czynniki sprzyjające HIV/AIDS. Skuteczne działania powinny obejmować podnoszenie poziomu publicznej edukacji i świadomości wśród polityków; reformowanie prawa oraz zmiany w prawie zwyczajowym i praktyce; zapewnienie kobietom dostępu do struktur prawnych oraz identyfikację i wspieranie inicjatyw wśród społeczności lokalnych. Działania te doprowadzą do zmiany tradycyjnych, ekonomicznych i instytucjonalnych układów, czego przykładem jest promowanie własności lub prawa do dzierżawy ziemi dla dzieci osieroconych w wyniku epidemii AIDS.
Zapewnienie dostępu do opieki medycznej i leków
W wielu krajach kobiety nie mają dostępu do opieki zdrowotnej, a w szczególności do drogich leków i terapii. Celem Kampanii jest zapewnienie kobietom równego dostępu do systemu opieki nad osobami z HIV/AIDS, do korzystania z podstawowych usług medycznych oraz wsparcia psychologicznego i leków antyretrowirusowych.
Badania wskazują, że opieka nad chorymi na AIDS zapewniona jest przede wszystkim w domu. Sprawują ja głównie kobiety i dziewczęta, często pozbawione wsparcia materialnego i moralnego. Kobiety nie mają dostępu do wiedzy i szkoleń, leków, ani do podstawowych środków, na przykład rękawiczek. Często nie stać ich na zapewnienie edukacji swoim dzieciom, na podstawowe produkty żywnościowe. Obciążenia psychiczne i fizyczne z tym związane powodują, że kobiety zaniedbują własne zdrowie fizyczne i psychiczne.
Wspieranie opieki zapewnianej przez społeczności lokalne, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb kobiet i dziewcząt
Na całym świecie oczekuje się od kobiet zaangażowania w obowiązki domowe oraz zapewnianie opieki członkom rodziny. Ubóstwo i nieskuteczna pomoc społeczna, w połączeniu z AIDS, dramatycznie zwiększa ciężar tej opieki. Prowadzi to do sytuacji kryzysowej o daleko sięgających konsekwencjach społecznych, zdrowotnych i ekonomiczno-gospodarczych.
Bezpłatna praca domowa kobiet, zawierająca zarówno obowiązki domowe, takie jak gotowanie, pranie czy pozyskiwanie wody, jak również opiekę nad dziećmi oraz starszymi lub chorymi członkami rodziny, stanowi ogromny wkład w rozwój gospodarki państwa. Wkład ten nie jest ani zauważany, ani doceniany. Obciążone obowiązkami domowymi kobiety nie uczestniczą w podziale dochodu narodowego, edukacji oraz nie zdobywają doświadczenia zawodowego. AIDS zwiększa feminizację ubóstwa i ubezwłasnowolnienia kobiet, przede wszystkim w biednych krajach.
Konieczność opieki nad chorymi na AIDS odrywa kobiety od ważnych zadań domowych. Badanie przeprowadzone w Tanzanii wykazało, że w rodzinach, w których któryś z domowników był chory na AIDS, 29% pracy domowej dotyczyło spraw związanych z tą chorobą.
Promowanie dostępu do środków antykoncepcyjnych dla kobiet (środki bakteriobójcze i prezerwatywy dla kobiet)
Kobiety są dwukrotnie bardziej niż mężczyĽni podatne na zarażenie HIV podczas jednego stosunku odbytego bez użycia środków antykoncepcyjnych. Ponadto pozostają zależne od współdziałania mężczyzn w celu własnej ochrony przed zakażeniem.
Potrzebne jest stworzenie metod, które pozwolą kobietom na kontrolowanie własnej ochrony przed zakażeniem HIV. Obecnie najbardziej obiecującym środkiem są nowoczesne środki bakteriobójcze (microbicides). Środki te, dostępne w różnych formach (żele, globulki itp.), zapewnią podstawową ochronę parom nie stosującym prezerwatyw.
Przy wystarczającej woli politycznej i inwestycjach finansowych środki bakteriobójcze mogłyby znaleĽć się na rynku w przeciągu 5 - 7 lat. W 2002 roku Fundacja Rockefellerów szacowała, że aby pod koniec dekady środki bakteriobójcze mogły wejść na rynek konieczne są inwestycje rzędu 775 milionów dolarów, podczas gdy światowe środki przeznaczane na badania wynoszą 343 miliony dolarów.
Większość producentów środków bakteriobójczych to małe firmy biotechnologiczne, organizacje non-profit i instytucje akademickie, których fundusze i możliwości są ograniczone. Z 40 potencjalnych środków, nad jakimi się obecnie pracuje, żaden nie ma sponsora w postaci dużej firmy farmaceutycznej.
Naukowcy z Londyńskiej Szkoły Higieny i Medycyny Tropikalnej wykazali, że nawet 60% skuteczność środków bakteriobójczych znacznie wpłynęłaby na ograniczenie epidemii AIDS w 73 krajach o najniższym dochodzie. Jeśli byłyby one używane jedynie przez 20% kobiet, w ciągu trzech lat można by zapobiec 2,5 milionom nowych zakażeń wśród ogółu ludności.
Wspieranie edukacji dziewcząt
Dziewczęta rzadziej uczęszczają do szkół niż chłopcy, ponieważ rodzice są bardziej skłonni inwestować swoje ograniczone zasoby finansowe w edukację synów. Większość rodzin nie dostrzega korzyści z edukacji córek, których życiową rolą jest małżeństwo, założenie rodziny oraz pełnienie obowiązków domowych. W wielu społecznościach dostęp dziewcząt do edukacji ograniczony jest przez ilość obowiązków domowych, wczesną ciążę, brak dostępu do środków materialnych, a nawet brak wyżywienia. Obowiązki związane z opieką nad chorymi rodzicami i młodszym rodzeństwem, spadają na dziewczęta, uniemożliwiając im uczęszczanie do szkoły. Dzieje się tak szczególnie w społeczeństwach dotkniętych epidemią AIDS.
Często oczekuje się od dziewczynek i młodych kobiet niewielkiej wiedzy na temat seksu i płciowości, co zwiększa ryzyko zakażenia HIV. Badania pokazują, że niewiele dziewcząt i chłopców w wieku 15 - 19 lat posiadało podstawową wiedzę z tego zakresu. Nadal popularny jest mit, że "stosunek seksualny z dziewicą może wyleczyć AIDS".
Uczęszczanie do szkoły spełnia funkcję ochronną: oddala w czasie pierwszy stosunek płciowy, zwiększa wiedzę na temat zapobiegania AIDS i konieczności przeprowadzania testów, a także użycie prezerwatyw przez dziewczęta aktywne seksualnie.
Trzy kluczowe sfery działania promowane przez Koalicję:
- Zwiększenie liczby dziewcząt w szkołach, poprzez zniesienie opłat szkolnych, tworzenie burs dla dziewcząt i zapewnianie im wyżywienia oraz naukę w bezpiecznym środowisku;
- Zapewnienie edukacji podkreślającej znaczenie kwestii płci i zapobiegania AIDS; wspieranie współpracy szkół i społeczności obywatelskich; tworzenie skutecznych programów edukacyjnych w zakresie HIV/AIDS oraz promowanie równości i partnerstwa między dziewczętami i chłopcami;
- Ochrona dziewcząt przed przemocą, wykorzystywaniem i dyskryminacją w środowisku szkolnym i pozaszkolnym.