Streszczenie dla prasy

Raport UNFPA: "Sytuacja Ludności Świata 2004.
Konsensus kairski - ocena po dziesięciu latach: ludność, zdrowie
reprodukcyjne i globalne działania na rzecz zwalczania ubóstwa."

Powrót

Rządy poszczególnych państw poczyniły rzeczywisty postęp we wdrażaniu Programu Działania, który w swoich założeniach łączy zmniejszenie obszarów ubóstwa z prawami kobiet i ogólnym dostępem do zdrowia reprodukcyjnego. Dziesięć lat nowej ery zapoczątkowanej Międzynarodową Konferencją na Rzecz Ludności i Rozwoju z roku 1994 (ICPD, International Conference on Population and Development), zaowocowało poprawą jakości i dostępu do programów planowania rodziny, bezpiecznego macierzyństwa i szerzej zakrojonymi działaniami na rzecz zapobiegania HIV. Rządy poszczególnych państw przyjęły Program Działania ICPD jako istotny plan realizacji celów rozwoju.

Jednakże niedostateczne zasoby, uprzedzenia na tle płci i luki w usługach dla osób ubogich i nastolatków osłabiają dalszy postęp, a wyzwania rosną, jak wynika z raportu Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych (UNFPA), Sytuacja Ludności Świata 2004.

Raport, zatytułowany Konsensus kairski - ocena po dziesięciu latach: ludność, zdrowie reprodukcyjne i globalne działania na rzecz zwalczania ubóstwa, dokonuje przeglądu dokonań i ograniczeń we wdrażaniu Programu Działania przez państwa, w połowie drogi do zakończenia procesu, przewidzianego na rok 2015. Raport bada działania dotyczące: powiązań między kwestiami demograficznymi a ubóstwem, ochroną środowiska, migracją i urbanizacją, dyskryminacją kobiet i dziewcząt i sprawami kluczowymi dla zdrowia reprodukcyjnego, takimi jak dostęp do antykoncepcji, poprawę zdrowia matek, profilaktyki HIV/AIDS i potrzeb osób nastoletnich i osób będących w sytuacjach zagrożenia.

Plan, przyjęty przez 179 państw w Kairze 10 lat temu, dążył do zharmonizowania sytuacji narodów na świecie z dostępnymi zasobami, do poprawienia statusu kobiet i zapewnienia ogólnego dostępu do ochrony zdrowia reprodukcyjnego, włączając w to planowanie rodziny. Jako punkt wyjścia przyjęto założenie, że liczba ludności, jej wzrost i dystrybucja są ściśle powiązane z możliwościami rozwoju, i że działania podjęte w jednym obszarze wspierają działania w innym.

Jednakże według Konsensusu kairskiego pierwszeństwo mają działania mające na celu inwestowanie w ludzi i rozszerzanie ich możliwości przed działaniami zmierzającymi do zmniejszenia liczby ludności. Uwłasnowolnienie kobiet, zapewnienie praw kobietom, mężczyznom i młodym ludziom - wraz z prawami do zdrowia reprodukcyjnego i prawem do wyboru kiedy i ile mieć dzieci - zostały uznane za kluczowe dla zrównoważonego rozwoju gospodarczego i zmniejszania obszarów ubóstwa.

Biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonych przez UNFPA globalnych badań oraz ustalenia poczynione w trakcie regionalnych konferencji zoorgoanizowanych w 10 lat po ICPD, rządy na całym świecie zdecydowanie potwierdziły swoje poparcie dla Programu Działania ICPD. Przyznały, że jego pomyślne wdrażanie jest decydujące dla osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju (MDG, Millenium Development Goals) w roku 2015, czyli wyeliminowania skrajnego ubóstwa i głodu, promowania równego statusu płci i podstawowej edukacji dla wszystkich, zmniejszenia śmiertelności matek i niemowląt, walki z HIV/AIDS i zachowania środowiska naturalnego.

Prawie wszystkie kraje rozwijające się donoszą, że kwestie demograficzne stały się częścią ich strategii rozwoju i zmniejszania obszarów ubóstwa. Wiele z nich ustanowiło prawa i polityki chroniące prawa kobiet i dziewcząt, w wielu rozpoczęto włączanie usług zdrowia reprodukcyjnego do podstawowego systemu opieki zdrowotnej, a także polepszenia warunków tej opieki, szkolenia i zapewnienia szerszego do niej dostępu. Wzrasta aktywność organizacji pozarządowych, które coraz częściej zapewniają usługi zdrowia reprodukcyjnego i promują Program Działania.

W wielu krajach odnotowano wzrost popularności nowoczesnych metod antykoncepcyjnych; w roku 1994 stosowało je 55 procent par, dzisiaj 61 procent. W celu zmniejszenia śmiertelności i urazów w połogu coraz większą wagę przywiązuje się do opieki medycznej przy porodzie, opieki położniczej w nagłych wypadkach oraz systemu opieki specjalistycznej. Państwa zintensyfikowały wysiłki na rzecz zwalczania HIV/AIDS poprzez profilaktykę, leczenie i opiekę. Na całym świecie coraz większe znaczenie przypisuje się zdrowiu reprodukcyjnemu osób w wieku dojrzewania. Ponadto coraz większe poparcie zyskują kampanie przeciwko przemocy na tle płci.

Jednakże należy zrobić znacznie więcej, aby zapewnić zdrowie i prawa reprodukcyjne, również dla 1,3 mld nastolatków na świecie, a także promować bezpieczne macierzyństwo i zahamować rozprzestrzenianie się HIV/AIDS.

Bilans 10 lat po konferencji ICPD w Kairze:

• Ponad 350 milionów par nadal nie ma dostępu do pełnych usług planowania rodziny.
• Powikłania w ciąży i przy porodzie pozostają głównym powodem śmierci i chorób wśród kobiet; 529 tysięcy kobiet rocznie umiera z przyczyn, którym można było zapobiec.
• W roku 2003 odnotowano 5 milionów nowych zakażeń HIV, przy czym kobiety stanowią prawie połowę zakażonych dorosłych. Niemal trzy piąte z nich to mieszkanki Afryki subsaharyjskiej.
• W wielu regionach obserwuje się spadek urodzeń, jednak liczba ludności na świecie wzrośnie z 6,4 mld obecnie do 8,9 mld w roku 2050; jednocześnie w 50 najuboższych państwach potroi się liczba ludności i wyniesie 1,7 mld.

Dziesiąta rocznica ICPD jest okazją dla rządów i społeczności międzynarodowej do odnowienia swoich zobowiązań i określenia sposobów przezwyciężenia pozostałych problemów.

LUDNOŚĆ I UBÓSTWO

Około 2,8 mld osób - czyli dwie piąte ludności - nadal musi przeżyć za mniej niż 2 dolary dziennie. Zły stan zdrowia, nierówny status płci i gwałtowny przyrost ludności przyczyniają się do zwiększenia i pogłębienia obszarów ubóstwa.

Politycy niechętnie podejmują działania w dziedzinie równomiernego rozpowszechniania informacji na temat opieki i usługach zdrowotnych. Biedni nadal pozostają biednymi. Bogatsze grupy ludności korzystają z o wiele szerszego dostępu do porodów z asystą medyczną, antykoncepcji i innych usług zdrowia reprodukcyjnego niż grupy biedniejsze. Uboższe kobiety rodzą dzieci we wcześniejszym wieku i mają ich więcej w ciągu całego życia niż kobiety bogatsze.

W krajach rozwijających się, w których spadła liczba urodzeń i śmiertelność dzięki inwestowaniu w opiekę zdrowotną i edukację, obserwuje się wyższą wydajność, większe oszczędności i bardziej efektywne inwestycje, co owocuje szybszym wzrostem gospodarczym.

Możliwość posiadania mniejszej liczby dzieci ( jeśli się tego pragnie) stymuluje rozwój i zmniejsza obszary ubóstwa, zarówno w przypadku gospodarstw domowych jak i całych społeczeństw. Małe rodziny mają więcej środków na inwestowanie w wykształcenie dzieci i opiekę zdrowotną. Gwałtowny przyrost ludności przyczynia się do obciążenia środowiska naturalnego, niekontrolowanej urbanizacji i ubóstwa na obszarach miejskich i wiejskich.

Spadek urodzeń zmniejsza stosunek liczby dzieci pozostających na utrzymaniu opiekunów do liczby osób w wieku produkcyjnym, co daje państwom niepowtarzalną szansę -jeszcze zanim starsi ludzi staną sie obciążeniem dla młodszych, przechodząc na ich utrzymanie - na działania, które pobudzą wzrost gospodarczy i przyczynią się do zmniejszenia ubóstwa.

Program ICPD dotyczący współzależności problemów demograficznych i ubóstwa jest zatem kluczowy dla osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju. Większość krajów rozwijających się uczestniczących w globalnym badaniu UNFPA przyjęła różne strategie uwzględniające związki między problemami demograficznymi a ubóstwem.

ŚLAD CZŁOWIEKA NA PLANECIE

Niezrównoważona struktura konsumpcji i produkcji, połączona z gwałtownym przyrostem ludności, nie pozostają bez wpływu na środowisko naturalne. Większość ludzi wykorzystuje coraz więcej zasobów z coraz większą intensywnością, odciskając na ziemi ludzki ślad - większy niż kiedykolwiek.

Gwałtownie rosnąca ilość konsumentów na świecie wykorzystuje zasoby na nieznaną dotąd skalę, wywierając wpływ znacznie większy niż by na to wskazywała ich liczba. Rolnictwo, przemysł leśny i budowlany doprowadziły do utraty niemal połowy pierwotnych zasobów leśnych na świecie. W przypadku trzech czwartych światowego rybostanu połowy ryb osiągają lub nawet przekraczają zrównoważone limity.

Pół miliarda ludzi żyje w krajach, których zasoby wodne określa się jako zagrożone lub niedostateczne, przy czym szacuje się, że do roku 2005 liczba ta znajdzie się w przedziale miedzy 2,4 mld a 3,4 mld. Ubogie populacje o wysokim przyroście naturalnym często nie mają innego wyjścia niż nadmiernie wykorzystywać lokalne zasoby naturalne, aby zaspokoić podstawowe potrzeby, takie jak pożywienie i opał.

Poszczególne państwa skladaja raporty o swoich działaniach uwzględniających powiązania między problemami demograficznymi, ubóstwem i środowiskiem naturalnym.

Płeć odgrywa ważną rolę w sposobie wykorzystywania zasobów. Zarówno podczas konferencji ICPD, jak i podczas dokonanego podsumowania w 1999 roku, globalna społeczność uznała, że równość kobiet i mężczyzn jest niezbędna dla zrównoważonego rozwoju i rozważnej gospodarki zasobami naturalnymi.

MIGRACJA I URBANIZACJA

Ze względu na ciągłą migrację ludności ze wsi do miast liczba osób mieszkających w dużych miastach rośnie dwukrotnie szybciej w stosunku do całkowitego przyrostu ludności. Większość ludności świata będzie mieszkała w miastach do roku 2007, a do roku 2030 we wszystkich regionach będą przeważały struktury miejskie. Rosną zarówno największe aglomeracje liczące 10 lub więcej milionów mieszkańców (ogółem 20, 15 w krajach rozwijających się), jak i małe i średnie miasta, co nadwyręża lokalną infrastrukturę i sektor usług.

Uczestnicy konferencji ICPD stwierdzili, że migracje ludności wewnątrz krajów są skutkiem nierównego podziału zasobów, usług i możliwości. Zapewnienie opieki socjalnej, z uwzględnieniem zdrowia reprodukcyjnego, na ubogich obszarach miejskich jest działaniem niezbędnym, tak jak zaspokojenie potrzeb zaniedbanych społeczności wiejskich.

W roku 2000 na świecie było 175 mln migrantów, którzy opuścili swój kraj (1 na 35 osób); liczba ta wzrosła z 79 milionów w roku 1960. Wielu ludzi, w tym coraz więcej kobiet, szuka pracy za granicą, co ma wielki wpływ zarówno na kraje ich pochodzenia, jak i kraje przyjmujące. Oba kraje odczuwają także skutki ekonomiczne tego procesu.

W trakcie konferencji ICPD wezwano państwa do zajęcia się podstawowymi przyczynami migracji, zwłaszcza ubóstwem. Trzy czwarte krajów poinformowało o działaniach podjętych w sprawie migracji międzynarodowych; w roku 1994 uczyniła to tylko jedna piąta. Niektóre kraje zacieśniły granice, podczas gdy inne dążą do lepszej integracji imigrantów. Wiele krajów popiera zwiększoną koordynację polityki migracyjnej, jakkolwiek kwestia ta pozostaje drażliwa.

UWŁASNOWOLNIENIE KOBIET

Równy status płci i uwłasnowolnienie kobiet stanowiły istotę konferencji ICPD. Rozpatrywano je w ścisłym powiązaniu z prawami reprodukcyjnymi i zdrowiem reprodukcyjnym. Od roku 1994 ponad połowa wszystkich państw przyjęła ustawodawstwo o prawach kobiet, ratyfikowała konwencje ONZ lub powołała krajowe komisje ds. kobiet.

Zmiany postępują nierówno. Wiele krajów wprowadziło ustawy o przemocy na tle płci, jednak często nie są one egzekwowane. Jedynie 28 krajów zwiększyło udział kobiet w życiu politycznym. Mniej niż połowa wszystkich państw podjęła inicjatywy edukacyjne dla mężczyzn na temat własnego zdrowia reprodukcyjnego jak i ich partnerek. Działania na rzecz polepszenia pozycji kobiet w społeczeństwie podlegają cięciom budżetowym. Jedynie 42 krajom udało się zwiększyć publiczne wydatki na szkolnictwo i tylko w 16 zwiększyła się liczba szkół średnich dla dziewcząt.

Priorytety w działaniach na rzecz poprawy statusu kobiet to: eliminacja nierówności płci w dostępie do edukacji, zwiększony dostęp do informacji i usług zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, inwestowanie w infrastrukturę w celu ułatwienia kobietom podjęcie aktywności zawodowej, zaprzestanie dyskryminacji przy zatrudnieniu, sprawy własności i dziedziczenia, wzrost udziału kobiet w gremiach rządowych, radykalne zmniejszenie przemocy wobec kobiet i dziewcząt.

ZDROWIE REPRODUKCYJNE I PLANOWANIE RODZINY

Braki w opiece zdrowotnej w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego są powodem jednej piątej zachorowań i przedwczesnej śmierci na świecie i jednej trzeciej zachorowań i śmierci wśród kobiet w wieku reprodukcyjnym.

Opracowana podczas konferencji ICPD, szeroko zakrojona koncepcja zdrowia reprodukcyjnego i praw reprodukcyjnych, zawierająca strategie z zakresu planowanie rodziny i zdrowia seksualnego, nadal zyskuje poparcie. Tegoroczne 57. Światowe Zgromadzenie na Rzecz Zdrowia (World Health Assembly) uznało porozumienie z Kairu i przyjęło pierwszy program WHO dotyczący zdrowia reprodukcyjnego, aby przyśpieszyć osiągnięcie Milenijnych Celów Rozwoju.

Planowanie rodziny umożliwia jednostkom i parom podejmowanie decyzji co do liczby i czasu pojawienia się dzieci na świecie. Jest to uznane podstawowe prawo człowieka. Około 201 mln kobiet, szczególnie w najuboższych krajach, nadal nie może liczyć na efektywną antykoncepcję.

Zaspokojenie ich potrzeb kosztowałoby około 3,9 mld dolarów. Zapobiegłoby 23 milionom przypadków niechcianych urodzeń, 22 milionom przypadków aborcji, 142 tysiącom śmierci z powodu powikłań ciążowych (w tym 53 tysiące zgonów z powodu aborcji przeprowadzonych w niebezpiecznych warunkach) i 1,4 milionom śmierci niemowląt.

Poczyniono ważne postępy w kierunku osiągnięcia celu konferencji ICPD, jakim jest powszechny dostęp do usług zdrowia reprodukcyjnego do roku 2015. Większą uwagę przywiązuje się do praw reprodukcyjnych w ustawodawstwie i polityce. Wiele krajów zmieniło usługi i zintensyfikowało szkolenia, w celu poprawienia jakości i  rozszerzenia wyboru metod planowania rodziny tak aby lepiej dostosować usługi do zapotrzebowania klientów. Poczyniono wysiłki na rzecz zintegrowania leczenia infekcji przenoszonych droga płciową z innymi usługami zdrowotnymi, jak również włączenia mężczyzn w ochronę zdrowia reprodukcyjnego własnego i partnerek.

Jednakże wsparcie donorów dla programów zdrowia reprodukcyjnego zmniejszyło się w ciągu ostatniego dziesięciolecia, co zwiększa przepaść między potrzebami a zasobami. Szacuje się, że w latach 2000 - 2015 o 40 procent zwiększy się liczba osób używających środki antykoncepcyjne w krajach rozwijających się.

ZDROWIE MATEK

Powikłania położnicze są głównym powodem śmierci kobiet w wieku reprodukcyjnym w krajach rozwijających się i stanowią jeden z najbardziej palących problemów zdrowotnych na świecie. Postęp w tej dziedzinie dokonał się w kilku krajach, jednak kwestia ta nie jest priorytetem. Wskaźnik okołoporodowej śmiertelności matek nie zmienił się znacząco od roku 1994.

Ubóstwo radykalnie zwiększa prawdopodobieństwo śmierci kobiet. Ryzyko śmierci kobiety w okresie ciąży lub podczas porodu w Afryce zachodniej wynosi 1 do 12. W regionach rozwiniętych porównywalne ryzyko wynosi 1 do 4 tysięcy.

Większość zgonów matek wynika z problemów, które są uleczalne, ale trudne do zdiagnozowania. Aby zmniejszyć liczbę zgonów, trzeba rozszerzyć dostęp do opieki medycznej przy porodzie, opieki położniczej w nagłych przypadkach dla kobiet z powikłaniami ciąży, a także usprawnić system opieki specjalistycznej i transportu dla kobiet potrzebujących szybkiej pomocy.

Wykwalifikowany personel medyczny asystuje przy połowie porodów w krajach rozwijających się, ale tylko w 35 procentach przypadków w Azji południowej i w 41 procentach w Afryce subsaharyjskiej.

Miliony kobiet przeżywa poród, ale często maja problemy zdrowotne w wyniku powikłań oraz stają się niepełnosprawne. Jednym ze schorzeń zbierających największe żniwo jest fistuła czyli przetoka pochwowo-odbytnicza, uraz wewnętrzny spowodowany porodem, którego skutkiem jest niekontrolowanie czynności fizjologicznych. Kobiety takie często spotykają się z odrzuceniem społecznym. UNFPA i inne organizacje podejmują działania, zapobiegajace powstawaniu fistuły, opowiadają się przeciwko zawieraniu małżeństw przez dzieci i promują zwiększanie dostępu do natychmiastowej opieki medycznej.

Od czasów konferencji ICPD większość krajów informuje o podejmowanych działaniach w zakresie bezpiecznego macierzyństwa. Państwa zwiększają także dostęp do usług planowania rodziny, aby zmniejszyć liczbę niepożądanych ciąż. Przynajmniej 40 krajów zapoczątkowało programy opieki poaborcyjnej. Powikłania po aborcjach przeprowadzonych w niebezpiecznych warunkach są głównym powodem śmierci matek. ICPD wzywa do zwrócenia większej uwagi na tę zaniedbywaną kwestię.

PROFILAKTYKA HIV/AIDS

W ciągu zaledwie dwóch dziesięcioleci pandemia AIDS odebrała życie 20 milionom osób, a 38 milionów zostało zakażonych. Liczba ta może znacząco wzrosnąć, jeśli państwa nie wdrożą działań profilaktycznych. Mniej niż 20 procent osób z wysokim ryzykiem zakażenia ma dostęp do sprawdzonych programów profilaktycznych.

Konsekwencje AIDS są daleko idące. W niektórych obszarach Afryki subsaharyjskiej 25 procent osób czynnych zawodowo jest zakażona HIV. Badania wskazują, że jeśli 15 procent populacji danego kraju jest zakażonych HIV, PKB tego kraju obniża się o 1 procent rocznie.

Jako że większość przypadków przenoszenia HIV ma miejsce w wyniku kontaktów seksualnych, informacja i usługi zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego są kluczowym elementem profilaktyki. Obejmują one bowiem edukację na temat zagrożeń, co wpływa na zachowania seksualne; wykrywanie i leczenie infekcji przenoszonych drogą płciową; promowanie właściwego i konsekwentnego stosowania prezerwatyw dla mężczyzn i kobiet; zapobieganie zakażeniom dziecka przez matkę. Połączenie działań profilaktycznych i dobrowolnych testów na HIV oraz poradnictwa w zakresie istniejących usług zdrowia reprodukcyjnego może zwiększyć zasięg działania, zmniejszyć skalę odrzucenia społecznego oraz pozwolić na oszczędności.

Podczas konferencji ICPD stwierdzono, że dyskryminacja i przemoc przyczyniają sie do niekorzystnej sytuacji kobiet i dziewcząt. Podejmowane są coraz większe wysiłki w celu wyrównania szans kobiet. Wskaźnik zakażeń wśród młodych Afrykanek pomiędzy 15 a 24 rokiem życia jest 2-3 razy wyższy niż w przypadku młodych Afrykańczyków. Kobiety zamężne często nie są w stanie wyegzekwować użycia prezerwatywy, nawet jeśli wiedzą, że ich mężowie współżyją z wieloma partnerkami.

Sposoby leczenia HIV poprawiły się w ciągu ostatnich 10 lat, lecz ogromna większość zakażonych nie ma dostępu do ratującej życie terapii antyretrowirusowej. WHO i UNAIDS planują otoczyć opieką medyczną 3 miliony osób do roku 2005 i zmniejszyć koszty leków. Zwiększona dostępność leczenia spowoduje, że więcej osób znajdzie się w placówkach opieki medycznej, gdzie będą mogły skorzystać z programów profilaktyki.

Trzy czwarte krajów uczestniczących w globalnym badaniu poinformowało o istnieniu krajowej strategii dotyczącej HIV/AIDS. Wdrożenie nowych strategi i koordynacja działań we wspólpracy z organizacjami pozarządowymi można uznać za pozytywne zmiany w wielu krajach. Jednak wiele osób z grup ryzyka pozostaje poza ich zasięgiem. Ilość funduszy od donorów przeznaczonych na prezerwatywy jest nadal niewystarczająca, a działania edukacyjne -niewspółmierne do zagrożenia.

DZIAŁANIA NA RZECZ NASTOLATKÓW I LUDZI MŁODYCH

Od roku 1994, a zwłaszcza w ciągu ostatnich kilku lat, państwa poczyniły znaczne postępy w podejściu do drażliwej często kwestii zdrowia reprodukcyjnego nastolatków, w tym w zapewnieniu informacji i usług, które umożliwią zabezpieczenie przed niepożądaną ciążą i chorobami.

Młodzi ludzie w wieku 15-24 lat stanowią połowę wszystkich osób zakażonych wirusem HIV - jedno zakażenie ma miejsce co 14 sekund. Szczególnie narażone są młode kobiety. Na całym świecie istnieje obecnie tendencja do późniejszego zawierania małżeństw; coraz więcej nastolatków jest aktywnych seksualnie przed zawarciem związku małżeńskiego, przy czym często nie posiadają oni wiedzy ani środków w celu odpowiedniego zabezpieczenia się przed infekcjami przenoszonymi drogą płciową i ciążą.

W wielu krajach wczesne zamążpójście i posiadanie dzieci nadal stanowią normę dla dziewcząt, które wydawane są zwykle za dużo starszych mężczyzn. Jako mężatki mają one znacznie mniejsze niż rówieśniczki szanse na ukończenie szkoły, natomiast bardziej prawdopodobne jest w ich przypadku zakażenie wirusem HIV lub inną infekcją przenoszoną drogą płciową.

UNFPA i inne organizacje nie ustają w wysiłkach edukowania młodych ludzi w kwestii zdrowia reprodukcyjnego. Rozwijają umiejetności życiowe i stawarzają dostęp do szkoleń zawodowych. Priorytetem pozostaje dotarcie do kobiet pozostających w związkach małżeńskich, mieszkających na terenach wiejskich oraz ubogich obszarach miast, jak również tych pozostających poza systemem szkolnictwa.

90 procent krajów informuje o podjęciu kroków zmierzających do zajęcia się kwestią zdrowia reprodukcyjnego nastolatków. Jednakże wysiłki te są nadal zdecydowanie niewystarczające w stosunku do potrzeb i, co za tym idzie, skala skutecznych działań wymaga radykalnej poprawy.

POMOC DLA SPOŁECZNOŚCI W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH

Od czasu konferencji ICPD znacznie wzrosło zainteresowanie potrzebami związanymi ze zdrowiem reprodukcyjnym kobiet, dla których zagrożenie stanowią wojny i katastrofy.

Jedna czwarta spośród dziesiątków milionów uchodźców na świecie to kobiety w wieku rozrodczym; jedna na pięć z tych kobiet prawdopodobnie jest w ciąży. Śmierć w wyniku powikłań podczas porodu jest zjawiskiem zdecydowanie zbyt częstym w krajach dotkniętych rozmaitymi katastrofami, gdzie kobiety nie mają dostępu do opieki położniczej.

Gwałty i przemoc zdarzają się znacznie częściej podczas wojny, a ofiary takiej przemocy częściej zapadają na infekcje przenoszone droga płciową, w tym również HIV/AIDS. Stałe związki i rodziny mogą się rozpadać w wyniku nieszczęść. W rezultacie zmienia się sytuacja ludzi młodych, prowadząc do wzrostu liczby nastoletnich matek oraz przypadków seksu bez zabezpieczenia oraz do aborcji.

UNFPA i inne organizacje reagują na sytuacje kryzysowe, starając się zapewnić podstawowe materiały niezbędne dla bezpiecznego porodu oraz ochrony przed niepożądanymi ciążami i infekcjami przenoszonycmi drogą płciową. Wspierają również kampanie edukacyjne oraz środki bezpieczeństwa w obozach dla uchodźców, mające na celu zapobieganie przestępczości na tle seksualnym. Zapewniają także porady psychologów i leczenie dla osób poszkodowanych.

PRIORYTETY

Skuteczne działania wdrażające Konsensus kairski i zwalczające ubóstwo są zależne od zapewnienia odpowiednich funduszy i skutecznej współpracy. Od czasu konferencji ICPD i po podsumowaniu dokonanemu 5 lat temu nawiązała się partnerska współpraca pomiędzy rządami i szerokim spektrum organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacjami kobiecymi, grupami działającymi na rzecz praw człowieka, związkami zawodowymi, uniwersytetami, prywatnymi zakładami opieki zdrowotnej i parlamentarzystami.

Jednak środki okazały się niewystarczające. Donorzy zgodzili się zapewnić do 2005 roku 6,1 mld dolarów rocznie na programy ludnościowe i związane z zdrowiem reprodukcyjnym, co zaspokoi jedna trzecią potrzeb. W roku 2002 (ostatni rok, za który dostępne są dane) przekazane środki wyniosły około 3,1 mld dolarów - tylko połowę zobowiązań.

Wydatki państw rozwijających się na pakiet ICPD w roku 2003 wyniosły około 11,7 mld dolarów. Jednak spora część tej sumy przypadła na kilka dużych krajów. Państwa najbiedniejsze są w poważnym stopniu zależne od przekazywanych przez donorów funduszy na planowanie rodziny, zdrowie reprodukcyjne i inne działania związane z programami ludnościowymi. Dodatkowe środki potrzebne są na zwalczanie pandemii HIV/AIDS; finansowanie tej dziedziny wzrasta, jednak nadal pozostaje znacznie poniżej potrzeb.

Strategiczne priorytety dla działań w następnych dziesięciu latach obejmują lepszą integrację potrzeb społecznych w planowaniu na poziomie ogólnokrajowym; poszerzenie programów, tak aby sprostały one potrzebom najuboższych grup społecznych; poprawę urbanistyki, aby wzmocnić sferę usług dla grup będacych na pograniczu wykluczenia spolecznego; inwestycje w rozwój terenów wiejskich; reformę prawa i polityki, majacych na celu likwidację dyskryminację kobiet; oraz uczynienie uczestnictwa w społeczeństwie obywatelskim rutynową częścią praktyk instytucjonalnych.

Zapewnienie wszechstronnych usług w dziedzinie zdrowia reprodukcyjnego i planowania rodziny wymaga zdecydowanej poprawy poprzez zwiększenie potencjału, sieci dostaw i jakości. Należy rozwijać i promować działania na rzecz bezpiecznego macierzyństwa. Działania dotyczące HIV/AIDS należy efektywniej powiązać z innymi elementami zdrowia reprodukcyjnego. Należy zwiększyć wysiłki na rzecz dotarcia z wiedzą i usługami do wszystkich osób w wieku dojrzewania, w tym osób pozostających w związkach małżeńskich oraz osób pozostających poza systemem szkolnictwa.

W dziesięć lat od konferencji ICPD świat bardziej niż kiedykolwiek potrzebuje wizji rozwoju skupionego wokół człowieka i jego potrzeb. Dzisiejsze wyzwania - w tym kwestie bezpieczeństwa, stale rosnący zasięg HIV/AIDS oraz trwałe ubóstwo towarzyszące niespotykanemu bogactwu - czynią nieodzownym pełne wdrożenie kairskiego Programu Działania, tak by spełniło się zawarte w niej marzenie o lepszej przyszłości.

Powrót