Wystąpienie z okazji publikacji raportu "Sytuacja ludności świata 2003 - Ponad 1 miliard nastolatków: inwestowanie w ich zdrowie i prawa"

Hedia Belhadj Wice Dyrektor Departamentu ds. Krajów Arabskich i Europy Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych (UNFPA)

Powrót

Warszawa, 8 października 2003 roku

Jako przedstawicielka Funduszu Ludnościowego Narodów Zjednoczonych (UNFPA) mam ogromny przywilej zaprezentowania Państwu tegorocznego raportu o stanie ludności świata “Ponad 1 miliard nastolatków - inwestowanie w ich zdrowie i prawa".

Tegoroczny raport ma szczególną wagę, ponieważ dotyczy naszych dzieci, społeczności, w których żyjemy i naszej przyszłości. Młodzi ludzie wchodzą w dorosłe życie z nadziejami i marzeniami. Jednak w wielu przypadkach napotykają na swej drodze trudności, niezrozumienie, bariery i często zachowują się w sposób wysoce nieodpowiedzialny. Zasługują jednak na to, abyśmy ich chronili i o nich dbali - tak, aby mogli dorastać w najlepszych możliwych warunkach.

Prezentowany dziś raport kładzie nacisk na znaczenie inwestycji w zakresie zdrowia i praw nastolatków, traktując te kwestię również jako pilne zadanie w dziedzinie rozwoju, które przysporzy społeczeństwom licznych korzyści, w tym korzyści ekonomicznych.

• Na świecie żyje dziś 1,2 miliarda młodych ludzi, a połowa ludności naszego globu nie przekroczyła 25 roku życia. Ta ogromna rzesza młodzieży dorasta w okresie nieustannych zmian. Coraz więcej młodych ludzi ma do czynienia z pogłębiającym się ubóstwem, obniżeniem się jakości kształcenia, pogarszającymi się warunkami życia, w tym opieki i żywienia oraz nasilającą się przemocą wobec młodych kobiet i dziewcząt. Sto pięćdziesiąt trzy miliony młodych ludzi w wieku od 15 do 24 lat nie umie czytać i pisać; 62% z nich stanowią młode kobiety.
• Co czwarty młody człowiek żyje w skrajnym ubóstwie. Wielu z nich nie może liczyć na wsparcie jednego, a nawet żadnego z rodziców lub stacza się na społeczny margines z takich powodów jak klęski humanitarne, migracje, niepełnosprawność, słabe zdrowie lub rozpad rodziny. Wiele z tych zjawisk występuje w państwach Środkowej i Wschodniej Europy.
• Istnieje pilna potrzeba wyjścia na przeciw tym problemom młodzieży, które dotyczą ich zdrowia reprodukcyjnego. Chodzi tu o takie kwestie jak wczesne małżeństwo lub wczesne macierzyństwo, niechciana ciąża i podatność na zarażenie się chorobami przenoszonymi drogą płciową, w tym HIV/AIDS.
• Osiemdziesiąt dwa miliony dziewcząt, które mają dziś od 10 do 17 lat, wyjdzie za mąż przed ukończeniem 18 roku życia. Badania wskazują, że przypadki zamążpójścia lub urodzenia dziecka we wczesnym wieku są częstsze wśród kobiet o niskim poziomie wykształcenia.
• Co roku matkami zostaje 14 milionów dziewcząt w wieku od 15 do 19 lat, ale tylko 17% z nich korzysta z porad w zakresie planowania rodziny.

W większości państw Europy Środkowej i Wschodniej odnotowano wzrost przypadków ciąży wśród nastolatek. W Rosji, na Białorusi i Ukrainie oraz w państwach leżących na terenie Kaukazu i Azji Środkowej liczba porodów wśród dziewcząt, które nie przekroczyły 17 roku życia, była w 1998 roku wyższa niż w 1989 roku.

Potwierdza się teza, że inwestycje w sferze edukacji młodych ludzi przynoszą ogromne korzyści, w tym korzyści ekonomiczne. Edukacja seksualna skłania młodych ludzi do odpowiedzialnych zachowań i opóźnia moment inicjacji seksualnej. Jest na to wiele dowodów. Dzięki stosowaniu środków antykoncepcyjnych mniej dziewcząt zachodzi w niechcianą ciążę i ucieka się do aborcji. W zaspokojeniu specyficznych potrzeb tej grupy populacji bardzo ważną rolę odgrywa także poradnictwo w zakresie planowania rodziny, adresowane do młodocianych małżonków.

• Katastrofalne skutki epidemii HIV na całym świecie rzutują na kondycję młodych ludzi i lokalnych społeczności oraz na sytuację demograficzną. Połowa nowych zakażeń wirusem HIV przypada dziś na osoby w wieku od 15 do 24 lat. Wśród osób będących w tym przedziale wieku i żyjących z HIV 62% stanowią kobiety. Ankiety przeprowadzone w 40 krajach świata wykazały, że ponad połowa tamtejszej młodzieży nie wie dokładnie, w jaki sposób przenosi się ten wirus.

Europa Wschodnia i Azja Środkowa to regiony, w których epidemia HIV/AIDS rozwija się najszybciej. Według szacunków, w 2002 roku doszło na tym terenie do 250.000 przypadków nowych zakażeń, przez co liczba ludzi żyjących z HIV/AIDS w tych regionach świata wzrosła do 1,2 miliona. Główną przyczyną zakażeń jest dożylne zażywanie narkotyków, ale wirus przenosi się także podczas stosunków heteroseksualnych. Kompleksowe działania profilaktyczne, właściwe i regularne używanie prezerwatyw, leczenie chorób przenoszonych drogą płciową i stosowanie jednorazowych igieł do zażywania narkotyków mogą opóźnić lub zapobiec rozprzestrzenianiu się epidemii.

Odpowiednie, obejmujące dostęp do informacji, poradnictwa i prezerwatyw programy w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego, w połączeniu ze skutecznymi programami profilaktyki antynarkotykowej i terapią dla osób zakażonych wirusem HIV, mogą osłabić tempo rozwoju epidemii. Polska daje w tym względzie dobry przykład, ponieważ udało się w Waszym kraju ograniczyć przypadki przenoszenia się wirusa HIV z matki na dziecko. Jednakże zapewnienie dostępu do bezpłatnych i dobrowolnych porad i usług medycznych w zakresie HIV/AIDS jeszcze bardziej zwiększyłyby Wasze osiągnięcia. Wasz sukces pokazuje, że wyasygnowanie odpowiednich środków może mieć wymierny wpływ na walkę z chorobą.

Prezentowany dziś raport dokumentuje także inny, istotny aspekt naruszania praw człowieka. Nierówność płci zagraża życiu i zdrowiu dziewcząt i kobiet i kłóci się z wysiłkami podejmowanymi przez rządy i wspólnoty w celu ograniczenia ubóstwa. Istniejące na całym świecie dysproporcje w podziale władzy i normy społeczne sprawiają, że młodym kobietom trudno jest - zwłaszcza w warunkach społecznych niepokojów i konfliktów - odmówić kontaktów seksualnych, których nie pragną. Przemoc wobec kobiet stanowi coraz poważniejszy problem z dziedziny życia społecznego i praw człowieka. Rodzi coraz większe komplikacje w sferze zdrowia publicznego. Przemoc seksualna, handel młodymi kobietami i dziewczętami oraz okrutne praktyki w rodzaju okaleczania żeńskich narządów rodnych są przyczynami coraz głębszych kryzysów w zakresie opieki zdrowotnej i praw człowieka. Dwa pierwsze zjawiska dotykają znacznej części młodych kobiet w Europie. W związku z tym istnieje pilna potrzeba, by kraje, skąd pochodzą ofiary handlu żywym towarem i kraje, do których trafiają, połączyły swe wysiłki służące rozwiązaniu tego problemu.

UNFPA udziela wsparcia skutecznym programom na całym świecie. W Europie Środkowej i Wschodniej uczestniczymy w projekcie pod nazwą "Partnerstwo na rzecz Poprawy Płciowego i Reprodukcyjnego Zdrowia Nastolatków", wspierając kompleksową i wielosektorową akcję służącą ograniczeniu podatności młodych ludzi na HIV/AIDS i umożliwieniu im aktywnego uczestnictwa w walce z epidemią. Nasz partnerski udział w tym przedsięwzięciu polega na wymianie dobrych praktyk i doskonaleniu metod pracy grup młodzieży zajmującej się edukacją rówieśniczą. UNFPA pracuje wspólnie z szerokim kręgiem instytucji i z samą młodzieżą nad rozwojem inicjatyw dotyczących edukacji w zakresie życia rodzinnego, edukacji seksualnej w szkołach, edukacji rówieśniczej oraz przyjaznych dla młodzieży placówek i usług medycznych. W szczególny sposób troszczymy się o dziewczęta, których zdrowie, wykształcenie i szanse życiowe często schodzą na drugi plan z powodu dyskryminacji płci, wczesnego małżeństwa i wczesnego macierzyństwa. Nasze programy cechuje wrażliwość na kwestie kulturowe i specyfikę różnych grup młodzieży, a strategie przez nas realizowane uwzględniają różne doświadczenia dziewcząt i chłopców, są oparte na prawa człowieka oraz zasadzie współuczestnictwa młodzieży.

Ogromną troskę budzi w nas kwestia środków finansowych. W 2001 roku wartość międzynarodowego wsparcia dla programów w zakresie zdrowia reprodukcyjnego wyniosła zaledwie 45% kwoty ustalonej podczas kairskiej Konferencji do spraw Ludności i Rozwoju. Jest rzeczą niezbędną, by poszczególne państwa i sieć darczyńców poczuły się odpowiedzialne za finansowanie potrzebnych programów. Niezależnie od innych zadań, jakie czekają kraje kandydujące do członkostwa w UE i kraje w okresie transformacji, ich rozwój, społeczna równowaga oraz polityczna i gospodarcza stabilność będą zależeć również od inwestycji w programy i usługi w zakresie zdrowia reprodukcyjnego adresowane do młodych ludzi. Spodziewamy się, że Polska będzie dla nas partnerem, dzielącym się swoimi doświadczeniami z innymi państwami i - dzięki lepszemu finansowaniu - wspierającym na całym świecie opracowywanie i stosowanie polityki, praw i programów, które chronią i bronią praw i zdrowia młodych ludzi.

Dziękuję Państwu za uwagę.

Powrót