Przemówienie - prezentacja Raportu

Hedia Belhadj,
Wicedyrektor Departamentu ds. Krajów Arabskich i Europy, UNFPA, Nowy Jork

Powrót

Szanowni Państwo,

Cieszę się, że znów mogę gościć w Warszawie, by przedstawić Państwu raport UNFPA "Sytuacja Ludności Świata 2004". W tym roku tytuł raportu brzmi "Konsensus kairski - ocena po dziesięciu latach: ludność, zdrowie reprodukcyjne i globalne działania na rzecz zwalczenia ubóstwa".

Dziesięć lat temu, we wrześniu 1994 roku przywódcy 179 krajów przyjęli na Międzynarodowej Konferencji na Rzecz Ludności i Rozwoju w Kairze (ICPD) porozumienie mające na celu poprawę warunków ludzkiego życia poprzez połączenie walki z ubóstwem z uwłasnowolnieniem kobiet i powszechnym dostępem do zdrowia reprodukcyjnego.

Konferencja kairska stała się momentem zwrotnym w polityce ludnościowej, przenosząc punkt ciężkości z zarządzania liczbą ludności w kierunku praw człowieka i dostępnych mu wyborów życiowych. Inwestowanie w ludzi jest kluczem do zrównoważonego wzrostu gospodarczego i zrównoważonego rozwoju, jak również do osiągnięcia poziomów populacji będących w równowadze ze środowiskiem i dostępnymi zasobami.

W 2004 roku, z okazji 10. rocznicy, jak również półmetka 20-letniego Programu Działania przyjętego na konferencji kairskiej, świat dokonał oszacowania przeszkód i sukcesów założeń przyjętych dekadę temu. Tegoroczny raport poświęcony jest ocenie postępu, jakiego dokonały kraje we wdrażaniu planu kairskiego, przeszkód, jakie napotkały na tej drodze i potrzeb, którym jeszcze nie sprostały.

Ogólnoświatowe badania w 169 krajach, przeprowadzone przez UNFPA w zeszłym roku pokazuje jak kraje włączyły Program Działania, przyjęty na konferencji kairskiej, do swoich krajowych planów i strategii. Zamieszczone w niniejszym raporcie osiągnięcia są imponujące:

• Od 1994 roku 99% ze 151 badanych krajów rozwijających się podjęło działania na polu ochrony praw dziewcząt i kobiet, w tym wdrożyło prawodawstwo dotyczące praw kobiet.
  
  
• Łącznie 131 krajów zmieniło strategie, prawo i instytucje uwzględniając poszanowanie praw reprodukcyjnych. Wiele państw zaczęło włączać usługi w zakresie zdrowia reprodukcyjnego do podstawowej opieki zdrowotnej, ulepszać infrastrukturę ochrony zdrowia, prowadzić szkolenia w tym zakresie i rozszerzać wybór metod planowania rodziny;
  
  
• Użycie nowoczesnych środków antykoncepcyjnych wzrosło z 55% par w 1994 roku do 61% obecnie;
  
  
• Trzy czwarte krajów przyjęło strategie krajowe w zakresie zwalczania HIV/AIDS.
  
  
• Liczne dyskusje na szczeblach krajowych obejmują nowe kwestie: przemoc na tle płci, problem bezpiecznej aborcji i  zapewnienie opieki poaborcyjnej, przeciwdziałanie tradycyjnym szkodliwym praktykom, zapewnienie dostępu do usług z zakresu zdrowia reprodukcyjnego a prawa nastolatków oraz wsparcie dla programów zdrowotnych w dziedzinie zdrowia reprodukcyjnego dla kobiet w społecznościach dotkniętych konfliktami zbrojnymi lub katastrofami naturalnymi. Występowanie tych kwestii zależy od poszczególnych regionów.
  
  
• Zrozumieliśmy, że aby dotrzeć do poszczególnych społeczności, musimy słuchać i współpracować z grupami, do których chcemy dotrzeć. Wdrożenie Programu Działania musi odzwierciedlać krajowe i lokalne warunki i wrażliwe kwestie, przyjmując podstawy właśnie od tych społeczności; przywódcy młodzieży najlepiej wiedzą, jak dotrzeć do ludzi w ich wieku, natomiast młodzi ludzie żyjący z HIV i AIDS są kluczowymi partnerami w ogólnoświatowym wysiłku mającym na celu objęcie wszystkich prawem do korzystania z usług z zakresu zdrowia reprodukcyjnego.

Osiągnięcia są znaczne, lecz musimy jednocześnie stawiać czoła ciągłym przeszkodom i wzmacniać działania w celu osiągnięcia lepszych wyników, ponieważ postęp jest nierówny. Następujące obszary wymagają większej uwagi:

• Na świecie istnieje nierówny dostęp do usług zdrowotnych pomiędzy bogatymi i biednymi. Około 200 milionów biednych kobiet w krajach rozwijających się nadal nie ma możliwości zaspokoić swoje potrzeby w zakresie efektywnej antykoncepcji.
  
  
• Ubogie kobiety cierpią i umierają, a śmierć przy porodzie jest zjawiskiem dramatycznym, któremu nie poświęca się należnej uwagi. Co minutę na świecie umiera jedna kobieta z powodu komplikacji związanych z ciążą - 592.000 kobiet rocznie - pozostawiając w swoich rodzinach i społecznościach wyniszczającą próżnię. W Afryce z tego powodu umiera 1 na 16 kobiet, w porównaniu z 1 na 2,800 kobiet w krajach rozwiniętych. Wiemy jak zmniejszyć liczbę śmiertelnych przypadków: należy rozszerzyć dostęp do wykwalifikowanej opieki medycznej przy porodzie, opieki położniczej w nagłych przypadkach dla kobiet z powikłaniami ciąży, a także usprawnić transport dla kobiet potrzebujących szybkiej pomocy medycznej.
  
  
• W 2003 roku około 3 mln ludzi zmarło na AIDS; szacuje się, że 5 mln ludzi, z czego połowa to kobiety, zostało zarażonych wirusem HIV. Połowa wszystkich przypadków zachorowań dotyczyła ludzi młodych pomiędzy 15 a 24 rokiem życia. Pandemia AIDS zagraża szczególnie Europie Centralnej i Wschodniej, gdzie młodzież zakaża się w wyniku dożylnego podawania narkotyków i na drodze kontaktów seksualnych. Dotyczy to szczególnie młodych ludzi między 19 a 29 rokiem życia. Na świecie jedynie 1 osoba na 5 z grupy wysokiego ryzyka zakażenia infekcją ma dostęp do bezpiecznych metod prewencyjnych, takich jak prezerwatywy i strategie przeciwdziałające przemocy seksualnej względem kobiet i nastoletnich dziewcząt.

Jak część z Państwa pamięta, w styczniu tego roku w Genewie odbyło się Europejskie Forum Ludności. 400 uczestników doceniając wagę tego wyjątkowego porozumienia, dokonało podsumowania osiągnięć na poziomie regionu i wskazało drogi rozwoju na następnych 10 lat. Na Forum przedstawiciele z całej Europy i ONZ-owskiej Komisji Gospodarczej ds. Europy, w skład której wchodzi również Ameryka Północna potwierdzili swe poparcie dla Programu Działań konferencji kairskiej. Zwrócono wówczas uwagę na występowanie zróżnicowanych warunków w poszczególnych krajach i wysoką przydatność programu kairskiego dla całego Regionu; na prawa jednostek i par, w szczególności młodych ludzi, do prowadzenia zdrowego życia seksualnego i reprodukcyjnego oraz do podkreślania własnej roli w życiu publicznym. Podkreślili ogromną rolę państwa w zabezpieczeniu powszechnego dostępu do usług zdrowia reprodukcyjnego, zapewniając ludziom wolność wyboru.

Na Forum potwierdzono, że HIV/AIDS nadal stanowi palącą kwestię w całym Regionie i że istnieje potrzeba pełnego zintegrowania prewencji i leczenia HIV z programami zdrowia reprodukcyjnego. Uczestnicy Forum wyrazili swój niepokój w sprawie 1 miliona młodych kobiet i dziewcząt , które mogą stać sie ofiarami procederu handlu kobietami.

W trakcie Forum podkreślono konieczność zniesienia barier, które uniemożliwiają kobietom i mężczyznom podjęcia swobodnej decyzji o swym statusie rodzicielskim. Należy stworzyć krajowe strategie umożliwiające i wspierające młodych ludzi, a w szczególności kobiety, w wychowywaniu dzieci.

Jednym z najbardziej niezadawalających wniosków raportu, który również został dostrzeżony przez Europejskie Forum Ludności, jest brak środków. Obietnice złożone w Kairze nigdy nie zostały wypełnione do końca. W obecnej stytuacji potrzebne są dodatkowe środki, umożliwiające udzielanie pomocy międzynarodowej i wdrażanie polityk na szczeblach krajowych.

Brak środków był głównym czynnikiem hamującym postęp. Ponad 80% krajów rozwijających się twierdzi, że dostępne środki nie odpowiadają ich potrzebom w zakresie zdrowia reprodukcyjnego, a pomimo to kraje udzielające pomocy przekazały jedynie około połowy sumy, którą uzgodniły jako potrzebną do wdrożenia Programu Działania - 3,1 miliarda dolarów rocznie, zamiast 6,1 mld rocznie do 2005 roku.

Choć kraje wyżej rozwinięte same finansują swoje działania - przeznaczając około 11,7 mld dolarów rocznie na wykonanie planu - najbiedniejsze narody są zależne głównie od funduszy donorów finansujących potrzeby z zakresu planowania rodziny, zdrowia reprodukcyjnego, HIV/AIDS, badań i realizowanych strategii.

Udział donorów w finansowaniu środków antykoncepcyjnych i prezerwatyw w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się wirusa HIV zmniejszał się w ciągu ostatnich 10 lat. Jednocześnie przewiduje się, że zapotrzebowanie na środki antykoncepcyjne i prezerwatywy wzrośnie do 2015 roku o 40%. Konieczne jest pozyskanie niezbędnych środków by umożliwić jednostkom korzystanie z ich prawa reprodukcyjnego, jednocześnie zapobiegając zagrożeniom zdrowia. Brak systemu opieki nad zdrowiem reprodukcyjnym kobiet będzie nadal główną przyczyną ich zgonów w krajach rozwijających się, zaś pandemia AIDS dramatycznie powiększy się

Niedawne zobowiązanie się Organizacji Narodów Zjednoczonych do wypełnienia Milenijnych Celów Rozwoju - między innymi zmniejszenia skrajnego ubóstwa i głodu, ograniczenia śmiertelności matek i dzieci oraz rozprzestrzeniania się AIDS - daje nową możliwość umieszczenia Programu Działań ICPD wśród najważniejszych priorytetów międzynarodowych. Wszak cel konferencji ICPD, jakim jest powszechny dostęp do opieki nad zdrowiem reprodukcyjnym do roku 2015, jest podstawowym warunkiem spełnienia Milenijnych Celów Rozwoju.

Musimy nadal budować silniejsze i bardziej strategiczne sojusze, walczyć o skuteczne prawa i strategie polityczne, wymagać, by zobowiązania finansowe były przestrzegane, aby Program Działania ICPD mógł stać się rzeczywistością dla każdego. Jestem pewna, że Polska, jako nowy członek Unii Europejskiej, wykorzysta swój potencjał decyzyjny w celu zwiększenia zaangażowania swojego i krajów sąsiednich w mobilizację niezbędnych środków.

Jak zauważyliśmy, tegoroczny raport stanowi wezwanie do zmobilizowania woli politycznej i środków potrzebnych do tego, by wizja ICPD z Kairu stała się rzeczywistością. Jest to wezwanie do rządów, by inwestowały w oświatę, zdrowie oraz prawa kobiet i młodych ludzi, co zapewnieni równiejszy i zrównoważony świat oraz da możliwość przeżycia większej liczbie kobiet.

Dziękuję.

Powrót