Międzynarodowy Rok Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich

24 lutego 2014 roku w siedzibie głównej ONZ w Nowym Jorku odbyła się inauguracja Międzynarodowego Roku Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich. Jednocześnie ruszyły przygotowania do Trzeciej Międzynarodowej Konferencji na temat Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich (Third International Conference on Small Island Developing States), która odbędzie się we wrześniu bieżącego roku na wyspie Samoa. W swoim przemówieniu z okazji rozpoczęcia obchodów Roku Sekretarz Generalny ONZ powiedział:

Dziękuję Państwu, że możemy spotkać się przy tak ważnej okazji.

Małe, rozwijające się państwa wyspiarskie zawsze były priorytetem dla Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz moim, jako Sekretarza Generalnego.

Obecny Międzynarodowy Rok jest dla nas okazją do docenienia wspaniałego dziedzictwa kulturowego ludów zamieszkujących małe, rozwijające się państwa wyspiarskie. Podkreśla on znaczenie wkładu tych krajów we wzbogacanie naszego świata.

Podczas obchodów Roku skupimy się na rozmaitych potrzebach i wyzwaniach stojących przed tą zróżnicowaną grupą państw.

Niektóre małe, rozwijające się państwa wyspiarskie od lat cieszą się stabilizacją, podczas gdy inne znajdują się w okresie przejściowym.

Gospodarka niektórych z tych państw jest bardziej krucha od innych.

Wiele z nich musi zmagać się z wyzwaniami wynikającymi z położenia geograficznego i oddalenia od innych krajów.

To sprawia, że maleje zdolność tych państw do włączenia się w globalny łańcuch dostaw, rosną koszty importu, zwłaszcza energii, a ich konkurencyjność w branży turystycznej jest ograniczona.

Niektóre kraje wyspiarskie są niezwykle podatne na zmiany klimatyczne i natychmiast odczuwają ich skutki.

Jednak wszystkie małe, rozwijające się państwa wyspiarskie łączy wspólne podejście do sytuacji, w jakiej się znajdują.

Musimy skierować nasz świat na drogę zrównoważonego rozwoju.

Wszystkie państwa wyspiarskie są gotowe do wzięcia udziału w światowej dyskusji nad naszą wspólną przyszłością.

Dlatego właśnie z taką radością ogłaszam dziś rozpoczęcie obchodów Międzynarodowego Roku Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich.

Nigdy wcześniej Zgromadzenie Ogólne ONZ nie dedykowało międzynarodowego roku całej grupie krajów.

Obchody Roku odzwierciedlają rosnące w nas przekonanie, że małe, rozwijające się państwa wyspiarskie powinny być traktowane jako jedna grupa, którą łączą szczególne potrzeby. Podkreślają one coraz większe uznanie dla postępu, jaki kraje te uczyniły.

Odwiedzając małe, rozwijające się wyspy - od Kuby, przez Jamajkę, po Timor-Leste - przekonałem się, o drzemiącej sile tych państw, które pragną bardziej zrównoważonej przyszłości.

W Trynidadzie i Tobago przysłuchiwałem się dyskusji przywódców małych, rozwijających się państw wyspiarskich nad najbardziej palącymi problemami.

Obchody Roku stanowią wspaniałą okazję do prowadzenia różnych działań, w tym zwiększających świadomość ludzi na temat wyzwań stojących przed państwami wyspiarskimi.

Liczę na to, że rządy i organizacje partnerskie wykorzystują tę szansę najlepiej jak to możliwe.

Ten Międzynarodowy Rok rozpoczyna się w chwili, gdy ONZ przewodzi ogólnoświatowymi pracami nad osiągnięciem Milenijnych Celów Rozwoju; przygotowaniem nowej, długoterminowej wizji zrównoważonego rozwoju oraz opracowaniem światowego, prawomocnego porozumienia w sprawie klimatu. Wszystko to zostało zaplanowane na rok 2015.

W 2011 roku udałem się do Kiribati. Spotkałem tam chłopca, który powiedział mi, że boi się, że kiedy będzie spał, zaleją go wody oceanu.

Zmiany klimatyczne stanowią poważne zagrożenie dla przetrwania i funkcjonowania wielu nisko położonych państw.

Kraje te aktywnie pracują nad sprostaniem różnorodnym wyzwaniom, które przed nimi stoją.

Podejmą zdecydowane działania pod silnym przywództwem.

Wzywam do globalnego zarządzania środowiskiem – ich apel przekazałem pracownikom ONZ i władzom państw.

Zamierzam dalej tak postępować.

Aby sprostać zmianom klimatu, musimy wykazać się ambicją i podjąć działania.

Z tego powodu zwołuję Szczyt Klimatyczny na dzień 23 września.

Ma on stać się katalizatorem działań prowadzących do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Ma on także mobilizować wolę polityczną, by w roku 2015 osiągnąć ambitne globalne porozumienie klimatyczne.

Zapraszam na Szczyt wszystkich przywódców i ogłoszenie planów działań, które przyniosą konkretne rezultaty państwom.

W tym roku odbędzie się także Trzecia Międzynarodowa Konferencja na temat Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich.

Z przyjemnością ogłaszam, że spotkanie Komitetu Przygotowawczego konferencji odbędzie się bezpośrednio po tej uroczystości.

Życzę Komitetowi wszelkich sukcesów w jego ważnych pracach.

Jestem pewien, że obchody Roku nadadzą rozpędu dla Międzynarodowej Konferencji oraz przyczynią się do włączenia priorytetów małych, rozwijających się państw wyspiarskich do planów rozwojowych po roku 2015.

Temat przewodni konferencji brzmi: „Głosy wysp, wybory świata.”

W dyskusji nad globalnymi działaniami musimy uważnie wysłuchać głosów małych, rozwijających się państw wyspiarskich.

Podczas Konferencji Rio+20 z niepokojem odnotowano, że małe, rozwijające się państwa wyspiarskie poczyniły mniejsze postępy w rozwoju niż inne kraje.

W kwestii zmniejszania ubóstwa i zadłużenia niektóre z nich zrobiły wręcz krok do tyłu.

Dlatego też musimy przyśpieszyć postęp w osiągnięciu Milenijnych Celów Rozwoju.

Musimy utrwalać osiągnięcia wszędzie tam, gdzie się pojawiły, i podejmować dodatkowe wysiłki, by likwidować wszelkie braki.

Spoglądając w przyszłość, musimy opracować agendę rozwoju po roku 2015, która wszystkim ludziom zapewni możliwości rozwoju i godnego życia.

Zachęcam wszystkich członków społeczności międzynarodowej do wspólnego obchodzenia Międzynarodowego Roku Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich.

ONZ dołoży wszelkich starań, aby był on zwieńczony sukcesem i abyśmy osiągnęli nasz wspólny cel – bardziej zrównoważoną przyszłość.

Planeta Ziemia jest naszą wspólną wyspą.

Połączmy siły, by razem ją chronić.

Dziękuję za uwagę.

Od 1992 roku ONZ skupia uwagę na wyzwaniach stojących przed małymi, rozwijającymi się państwami wyspiarskimi (Small Island Developing States - SIDS). Problemy, z którymi borykają się te państwa są związane z ich niewielką powierzchnią, położeniem geograficznym, dużą odległością od światowych rynków i wysokim stopniem narażenia na kryzysy gospodarcze, a także na klęski żywiołowe. Ponadto państwa te charakteryzują się ograniczonymi zasobami ludzkimi i naturalnymi. Badania agendy Narodów Zjednoczonych UNCTAD (Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju) wykazały, że wszystkie te czynniki negatywnie wpływają na sytuację ekonomiczną państw SIDS. Szacuje się, że ich gospodarka jest o 30 procent bardziej zagrożona w porównaniu do innych krajów rozwijających się.

Kraje SIDS potrzebują zróżnicowanego i wyspecjalizowanego wsparcia społeczności międzynarodowej, ukierunkowanego na dywersyfikację gospodarek, budowanie odporności na klęski żywiołowe oraz efektywne zarządzanie ryzykiem. Działania te mają zmniejszyć narażenie krajów wyspiarskich na ewentualne kryzysy. Żadne państwo SIDS nie jest w stanie poradzić sobie z nimi samodzielnie, mimo że stanowią one główne wyzwania, z którymi muszą się mierzyć.

Nieoficjalna lista państw SIDS

Nie istnieją sprecyzowane kryteria, na podstawie których można zaklasyfikować państwa do grupy małych, rozwijających się państw wyspiarskich. UNCTAD - agenda Narodów Zjednoczonych, która jest najbardziej zaangażowana w kwestię małych, rozwijających się państw wyspiarskich, na swoje własne potrzeby utworzyła nieoficjalną listę SIDS, na której znajduje się 29 państw. Są to: Antigua i Barbuda, Bahamy, Barbados, Dominika, Fidżi, Grenada, Jamajka, Kiribati, Komory, Malediwy, Mikronezja, Mauritius, Nauru, Palau, Papua Nowa Gwinea, Samoa, Seszele, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Timor Wschodni, Tonga, Trynidad i Tobago, Tuvalu, Vanuatu, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Wyspy Zielonego Przylądka.

Rola Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD)

UNCTAD zajmuje się rozwojem krajów, w tym handlu międzynarodowego, który jest głównym motorem rozwoju. Dokonuje analiz i udziela rekomendacji rządom państw w zakresie rozwoju ekonomicznego danego kraju. UNCTAD udziela również konkretnej pomocy krajom rozwijającym się.

UNCTAD zwraca uwagę na dwie istotne kwestie, które powinny być podjęte w ramach Międzynarodowego Roku Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich:

- określenie międzynarodowych działań pomocowych, ukierunkowanych na potrzeby państw SIDS

- przyjęcie kryteriów i definicji państw należących do grupy SIDS oraz ustanowienie ich statusu. Działania te ułatwią potencjalnym partnerom udzielania pomocy konkretnym państwom.

Ogłaszając Międzynarodowy Rok Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich, Zgromadzenie Ogólne ONZ zwróciło uwagę na konieczność opracowania nowych i skutecznych rozwiązań, pozwalających sprostać największym wyzwaniom, z którymi mierzą się państwa SIDS. UNCTAD zaznacza, że musi nastąpić przełom w podejściu społeczności międzynarodowej do długotrwałych problemów państw wyspiarskich. Państwa SIDS potrzebują natychmiastowej pomocy, aby uchronić swoje rynki przed marginalizacją w światowej gospodarce.

Rezolucje ONZ w sprawie SIDS

W rezolucji A/RES/65/2 przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne we wrześniu 2010 roku oraz E/2011/44 przyjętej przez Radę Gospodarczą i Społeczną w grudniu 2011 roku, wezwano do „rozważenia, jakie ulepszenia i dodatkowe kroki są potrzebne, aby skutecznie wyeliminować skutki zagrożeń, z jakimi borykają się małe, rozwijające się państwa wyspiarskie oraz zaplanowania działań w zakresie potrzeb rozwojowych.”

Trzecia Międzynarodowa Konferencja na temat Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich

Trzecia Międzynarodowa Konferencja na temat Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich odbędzie się w dniach 1 - 4 września 2014 roku w mieście Apia na wyspie Samoa. Konferencja ma skupić uwagę świata na zagrożeniach, z którymi borykają się państwa SIDS.

Myślą przewodnią Trzeciej Międzynarodowej Konferencji na temat Małych, Rozwijających się Państw Wyspiarskich jest „Zrównoważony rozwój małych, rozwijających się państw wyspiarskich poprzez budowanie rzeczywistych i trwałych partnerstw”.

Podczas konferencji uczestnicy skupią się nad obecnymi wyzwaniami stojącymi przed państwami SIDS oraz środkami potrzebnymi do zniwelowania ich skutków. Dokonają oni oceny dotychczasowego postępu, a także określą obszary wymagające dalszych prac i omówią kolejne niezbędne działania. Ustalą również priorytety zrównoważonego rozwoju państw SIDS, które zostaną wzięte pod uwagę przy opracowywaniu globalnej agendy rozwoju po 2015 roku.

Czy wiesz, że…

Obecnie do grupy małych, rozwijających się państw wyspiarskich zalicza się 32 państwa z trzech regionów geograficznych: Afryki, Oceanu Indyjskiego i Morza Południowochińskiego; rejonu Karaibów oraz Pacyfiku.

Region Afryki, Oceanu Indyjskiego i Morza Południowochińskiego: Gwinea Bissau, Komory, Malediwy, Mauritius, Seszele, Singapur, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Wyspy Zielonego Przylądka.

Karaiby: Antigua i Barbuda, Bahamy, Barbados, Belize, Dominika, Dominikana, Grenada, Gujana, Haiti, Jamajka, Kuba, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Surinam oraz Trynidad i Tobago.

Region Pacyfiku: Fidżi, Kiribati, Mikronezja, Nauru, Niue, Palau, Papua Nowa Gwinea, Samoa, Timor-Leste, Tonga, Tuvalu, Vanuatu, Wyspy Cooka, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona.

Łączna populacja tych 32 państw wyspiarskich wynosi 63,2 miliona mieszkańców, natomiast ich łączny Produkt Krajowy Brutto to około 575,3 miliarda dolarów. Choć państwa te mają ze sobą wiele wspólnego, warunki życia w nich różnią się znacznie. Roczny PKB per capita w Singapurze to około 51,000 dolarów, a na Komorach 830 dolarów.

Ekonomia

Gospodarka małych, rozwijających się państw wyspiarskich jest nierozerwalnie związana z oceanami i morzami, które je otaczają. Singapur, na przykład, czerpie korzyści ze swojego strategicznego położenia geograficznego, które ma ogromne znaczenie w światowym systemie handlu. Inne kraje wyspiarskie, jak Wyspy Marshalla i Tuvalu, polegają na swoich zasobach morskich.

Dla państw wyspiarskich z regionu Pacyfiku, połów tuńczyka stanowi ponad 10 procent ich PKB. Na niektórych wyspach eksport tych ryb stanowi ponad 50 procent eksportu krajowego. Z kolei na Samoa i Fidżi około 30 procent PKB uzyskuje się z palm kokosowych, ich owoców oraz produktów wytworzonych z nich. Dla większości rolników z tych wysp kokosy stanowią jedyne źródło utrzymania.

Korzyści płynące z raf koralowych szacuje się na około 375 miliardów rocznie. Z kolei rybołówstwo morskie zapewnia mieszkańcom wysp główne źródło protein.

Turystyka jest istotnym sektorem ekonomii dla większości małych rozwijających się państw wyspiarskich. Przychody z turystyki stanowią około 30 procent ich rocznego PKB. Dla porównania – średnia światowa wynosi około 5 procent. Region Karaibów, na przykład, odwiedza rocznie ponad 21 milionów turystów.

Wyspy są domem dla wielu różnych ekosystemów - od lasów górskich po mokradła. Dostarczają one pożywienie, świeżą wodę, drewno, włókna, lekarstwa, paliwa naturalne oraz inne ważne surowce, dzięki którym mieszkańcy wysp są w stanie się utrzymywać. Ekosystemy te są ściśle powiązane z zarobkami, ekonomią oraz kulturą mieszkańców wysp.

Środowisko

Wody terytorialne Wysp Cooka rozciągają się na prawie 2 miliony kilometrów kwadratowych i są największym na świecie sanktuarium dla rekinów i wielorybów.

Małe wyspy charakteryzują się niezwykle bogatą różnorodnością biologiczną. Są domem dla wielu różnych gatunków, których nie sposób znaleźć nigdzie indziej na świecie. Na Seszelach żyje wiele gatunków ptaków, endemicznych gadów oraz gigantycznych żółwi Aldabra. Z kolei Kiribati zamieszkują rzadkie ptaki morskie oraz kraby palmowe, a jej plaże są miejscem lęgu żółwi morskich.

Niestety, wiele z tych gatunków jest zagrożonych wyginięciem. Z 724 zarejestrowanych przypadków wyginięć gatunków zwierząt, ponad połowa zniknęła na przestrzeni ostatnich czterystu lat. 90 procent gatunków ptaków, które uznano za wymarłe, zamieszkiwały właśnie małe wyspy.

Wyspy są skarbnicą informacji genetycznej, która jest zapisem milionów lat ewolucji. Dziś bioróżnorodność tych wysp ma niezwykłą wartość nie tylko dla ich mieszkańców, lecz dla całej ludzkości.

Zmiany klimatyczne

Chociaż wpływ małych, rozwijających się państw wyspiarskich na zmianę klimatu jest znikomy, to właśnie one odczuwają tę zmianę najbardziej. Zwłaszcza dotkliwie odczuwają rosnący poziom morza, który zalewa wyspy i skutkuje stratami terytorialnymi, ekonomicznymi oraz ogranicza źródła utrzymania dla mieszkańców wysp. 50 centymetrowy wzrost poziomu morza oznacza zalanie 60 procent terytorium Grenady. Metrowy wzrost wody pociągnąłby za sobą całkowite zatopienie Malediwów. Co więcej - zmiany klimatyczne powodują blaknięcie koralowców, przyczyniając się do nieodwracalnych zmian w środowisku oraz strat ekonomicznych.

Rozwój społeczny

Na Malediwach, Haiti czy Komorach, odnotowano postęp w ograniczeniu śmiertelności dzieci, jednak w dalszym ciągu wskaźnik ten jest wysoki.

Wraz z urbanizacją i wzrostem konsumpcji, odsetek niedożywionych mieszkańców państw wyspiarskich ulega zmniejszeniu. Jednakże zależność od przetworzonej żywności spowodowała wzrost wskaźnika otyłości, chorób serca oraz cukrzycy wśród mieszkańców państw SIDS.

Choć ogólny wskaźnik analfabetyzmu wśród mieszkańców państw SIDS obniżył się, w dalszym ciągu pozostaje on wysoki na Haiti, w Papui Nowej Gwinei czy Belize. Ponadto wysoki stopień emigracji wykształconej części społeczeństwa państw wyspiarskich jest jednym z głównych problemów hamujący rozwój społeczny państw SIDS.

Kultura

W małych, rozwijających się państwach wyspiarskich znajduje się 28 obiektów światowego dziedzictwa. Pomimo swojej niewielkiej powierzchni, państwa wyspiarskie są ogromnie zróżnicowane pod względem kultury i rdzennych języków.

Małe, rozwijające się państwa wyspiarskie wzbogaciły świat o nowe gatunki muzyczne: reggae, zouk, mambo, danzon, bouyon, calypso, soca, reggaeton czy punta. Wielu sławnych artystów pochodzi z małych wysp: Bob Marley, Harry Belafonte z Jamajki; Compay Segundo, Omara Portuondo, Celia Cruz z Kuby; Tito Puente z Portoryko; Rihanna z Barbados oraz Nicki Minaj z Trynidadu i Tobago.

Zobacz również:

Światowy Dzień Środowiska - Przesłanie Sekretarza Generalnego ONZ (5 czerwca 2014 r.) www.unic.un.org.pl/aktualnosci/18,2574,,2014,/

International Year on Small Island Developing States 2014 www.un.org/en/events/islands2014/

Third International Conference on Small Island Developing States www.sids2014.org/index.php?menu=32