strona startowa     sekretarz generalny     milenium     reforma ONZ

rozwój gospodarczy  
wersja do druku 
 

INFORMACJA DLA PRASY

29 września 2005 r.

BEZPOŚREDNIE INWESTYCJE ZAGRANICZNE W EUROPIE POŁUDNIOWO-WSCHODNIEJ I WSPÓLNOCIE NIEPODLEGŁYCH PAŃSTW WZROSŁY CZWARTY ROK Z RZĘDU

Ubiegły rok był w krajach Europy Południowo-Wschodniej i Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP) kolejnym - czwartym z rzędu - rokiem wzrostu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), które osiągnęły rekordowy poziom 35 miliardów dolarów. Najbliższe lata powinny przynieść kontynuację wzrostowego trendu. Takie wnioski zawiera opublikowany dzisiaj przez UNCTAD Światowy Raport Inwestycyjny 2005: Transnarodowe korporacje a umiędzynarodowienie działalności badawczo-rozwojowej.

W skład nowej, powstałej w celach statystycznych grupy państw wchodzą kraje południowo-wschodniej Europy (Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Macedonia, Rumunia, Serbia i Czarnogóra) i kraje WNP (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzja, Kazachstan, Kirgistan, Mołdawia, Rosja, Tadżykistan, Turkmenistan, Ukraina i Uzbekistan). Powyższa grupa zastąpiła dawną kategorię Europy Środkowej i Wschodniej, złożonej - między innymi - z ośmiu krajów, które przystąpiły do Unii Europejskiej i zostały przeniesione do kategorii państw rozwiniętych.

Spośród 19 państw tworzących nową kategorię tylko w trzech odnotowano spadek wartości BIZ w porównaniu z 2003 rokiem. Inwestycje koncentrowały się w pięciu krajach, na które przypadło 81% ich łącznej wartości. Były to: Azerbejdżan, Bułgaria, Kazachstan, Rumunia i Rosja.

W Europie Południowo-Wschodniej głównymi odbiorcami BIZ były w ubiegłym roku dwa kraje kandydujące do członkostwa w Unii Europejskiej: Bułgaria i Rumunia. Rekordowy poziom BIZ w tym drugim kraju był po części efektem prywatyzacji firmy naftowej Petrom, która została sprzedana koncernowi OMV z Austrii. W Bułgarii krajowy operator sieci telefonicznej MobilTel został przejęty przez Telekom Austria, a amerykańska firma Viva Ventures objęła pakiet kontrolny w państwowym koncernie telekomunikacyjnym BTC.

Z Raportu wynika, że w krajach należących do WNP głównym czynnikiem stymulującym napływ BIZ były przedsięwzięcia w sektorze bogactw naturalnych, zwłaszcza ropy naftowej i gazu ziemnego. Duże inwestycje napłynęły do sektora wydobycia ropy i gazu w Rosji. Dotyczyło to przed wszystkim projektów realizowanych na wyspie Sachalin, w dalekowschodniej części kraju. Dodatkowym czynnikiem, który zintensyfikował napływ BIZ do Rosji, był powrót pewnej części rodzimego kapitału, należącego do spółek zarejestrowanych na Cyprze i w Luksemburgu. Z kolei Azerbejdżan skorzystał na tym, że wysokie ceny ropy zbiegły się w czasie z rychłym otwarciem rurociągu łączącego stolicę kraju, Baku z tureckim portem śródziemnomorskim Ceyhan. Oba te czynniki stały się silnym bodźcem dla BIZ w azerskim sektorze naftowym, stwierdzają autorzy Raportu. Natomiast w Kazachstanie znaczący wzrost BIZ sprawił, że wydobycie ropy i gazu zwiększyło się w tym kraju o 16%.

Po dwóch latach wzrostu pod względem wypływu BIZ z Europy Południowo-Wschodniej i WNP ubiegły rok przyniósł nieznaczny spadek w tej dziedzinie. Raport wiąże ten spadek ze spowolnieniem w zakresie inwestycji dokonywanych przez transnarodowe korporacje z Rosji, na które przypada 99% ogólnej wartości BIZ w tym regionie świata. Powyższe spowolnienie odzwierciedla z kolei zmienność relacji pomiędzy rosyjskim rządem a tamtejszym sektorem gospodarczym, który reaguje na te zmiany ograniczeniem inwestycji zagranicznych. Dla transnarodowych korporacji z Rosji celami inwestycji są często przedsięwzięcia w dziedzinie eksploatacji bogactw naturalnych w innych państwach WNP. Listę największych niefinansowych transnarodowych korporacji w Europie Południowo-Wschodniej i WNP otwierają dwie firmy działające w sektorze wydobywczym: Łukoil i Norilsk Nikiel (Zob. Tabela 1).

BIZ w tym regionie świata będą nadal rosły

Raport przewiduje, że w najbliższych latach inwestycje zagraniczne w Europie Południowo-Wschodniej i WNP będą nadal rosły. Taka prognoza opiera się na przekonaniu, że z uwagi na konkurencyjne poziomy płac kraje Europy Południowo-Wschodniej, a w szczególności Ukraina, będą przyciągać coraz więcej inwestorów poszukujących możliwości maksymalizacji efektywności i minimalizacji kosztów działalności zorientowanej na eksport. Powyższy scenariusz wynika również z oczekiwań związanych z tym, że wysokie ceny ropy i gazu zachęcą inwestorów do kolejnych inwestycji w bogatych w źródła energii krajach WNP.

Poza analizą globalnych trendów w dziedzinie BIZ Światowy Raport Inwestycyjny 2005 zawiera specjalna część poświęcona wpływowi transnarodowych korporacji na umiędzynarodowienie działalności badawczo-rozwojowej.

Tabela 1. Pięć największych nieefinansowych transnarodowych korporacji w Europie Płd.-Wsch. i WNP według wartości zagranicznych aktywów w 2003 r. (w mln $ i %)

Pozycja Nazwa firmy Kraj macierzysty Branża Aktywa zagran. (w mln $) Akt. zagr/ Akt. ogółem (%)
1 Łukoil Rosja Ropa i gaz ziemny 7 247 27
2 Norilsk Nickel Rosja Przemysł wydobywczy 1 518 26
3 Novoship Rosja Transport 1 107 91
4 Pliva Chorwacja Farmaceutyki 925 57
5 Rusal Rosja Przemysł wydobywczy 691 11

Źródło: UNCTAD, Światowy Raport Inwestycyjny 2005

Wykres. 1 Napływ BIZ do państw Europy Płd.-Wsch. i WNP; 10 największych odbiorców w 2003 i 2004 r. (w mld $)

Źródło: UNCTAD, Światowy Raport Inwestycyjny 2005
*W kolejności odpwiadającej wielkości napływu BIZ w 2004r.

 
 

Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie
tel. (+4822) 825 57 84, e-mail:unic.poland@unic.org