Idea powstania Komisji Budowania Pokoju została po raz pierwszy przedstawiona w 2004 r. na zwołanym przez Sekretarza Generalnego Panelu Wysokiego Szczebla ds. Zagrożeń, Wyzwań i Zmian. Podczas Panelu zwrócono szczególną uwagę na konieczność zapobiegania przyszłym konfliktom. Główne zadania nowego organu to niedopuszczanie do wybuch konfliktów oraz pomoc krajom w odbudowie w sytuacjach pokonfliktowych.
W raporcie "W większej wolności" z 2005 r. Sekretarz Generalny Kofi Annan nakreślił wizję Komisji Budowania Pokoju jako międzyrządowego organu doradczego, którego zadaniem będzie opracowywanie strategii odbudowy krajów po konfliktach. Szczególnie podkreślono działania przyszłego organu w sferze rekonstrukcji i tworzenia instytucji oraz fundamentów zrównoważonego rozwoju w krajach wychodzących z konfliktu.
Decyzja o utworzeniu Komisji Budowania Pokoju zapadła podczas Światowego Szczytu ONZ w Nowym Jorku we wrześniu 2005 r. Ustalono wówczas, iż Komisja rozpocznie swoją działalność nie później niż 31 grudnia 2005 r.
"Do chwili obecnej w obszarze działań budowania pokoju istniała ogromna luka instytucjonalna. Systemowi ONZ brak spójności w tym zakresie, w proces budowania pokoju zaangażowanych jest wiele organów. Efektem takiego stanu rzeczy były nieudane operacje pokojowe. Nie istniało forum, na którym mogłyby się spotkać zainteresowane strony, wymienić informacje i wypracować wspólną strategię. Zbyt często zawierany był nietrwały pokój, po którym znów powracał konflikt.
Dzisiejsza rezolucja jest ukoronowaniem długotrwałych wysiłków w kierunku zniesienia owej luki. Komisja Budowania Pokoju udzieli niezbędnej pomocy krajom, które wychodzą z okresu wojennego i rozpoczynają budowanie pokoju. Będzie doradzała, w jaki sposób przeprowadzać odbudowę, skupiając swą uwagę na rekonstrukcji i budowaniu instytucji. Komisja wzmocni współpracę zarówno w obrębie systemu ONZ, jak i poza nim. Będzie rozwijała dobre praktyki i zapewniała przewidywalność w finansowaniu. Być może najważniejszym jej zadaniem będzie działanie w porozumieniu ze społecznością międzynarodową, abyśmy zaangażowali się w długotrwałe wysiłki na rzecz odbudowy pokoju."
Fragment oświadczenia Sekretarza Generalnego ONZ
Kofi Annana 20 grudnia 2005 r.
Podejmując te działania, Komisja Budowania Pokoju będzie czerpać z szerokich możliwości i doświadczenia, jakie posiada Organizacja Narodów Zjednoczonych w dziedzinie zapobiegania konfliktom, mediacji, utrzymywania pokoju, poszanowania dla praw człowieka i zasad prawa oraz pomocy humanitarnej.
Komisja Budowania Pokoju podlega Zgromadzeniu Ogólnemu, któremu będzie przedstawiać coroczny raport na temat swojej działalności. Komisja jest organem doradczym Zgromadzenia Ogólnego i Rady Bezpieczeństwa. Jest to pierwszy organ funkcjonujący na takich zadach. Komisja będzie doradzała Radzie Bezpieczeństwa w zakresie planowania i rozpoczynania działań ukierunkowanych na budowanie pokoju. Podejmie współpracę również z Radą Gospodarczą i Społeczną, a poprzez nią ze społecznością międzynarodową i donorami. aby w ten sposób wpływać na ich inicjatywy w regionach znajdujących się w sytuacji pokonfliktowej.
Rezultaty działalności Komisji, wyniki jej dyskusji i zalecenia będą ujęte w dokumentach ONZ, publicznie udostępniane i przedstawiane wszystkim organom i aktorom budowania pokoju, w tym również międzynarodowym instytucjom finansowym.
Prace Komisji Budowania Pokoju będą prowadzone na dwóch poziomach:
W spotkaniach Komisji będą brać udział, na zaproszenie Komitetu Organizacyjnego, przedstawiciele:
Do stałego udziału w spotkaniach Komisji zaproszono również przedstawicieli Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego oraz inne instytucje będące donorami.
Komisja podkreśla szczególne znaczenie współpracy z władzami państw wychodzących z konfliktu, które uznają potrzebę odbudowy kraju. Zaleca się współpracę z organizacjami regionalnymi i lokalnymi oraz ze społeczeństwem obywatelskim i organizacjami pozarządowymi.
Biuro ds. Wspierania Budowania Pokoju stanowi ogniwo łączące Komisję Budowania Pokoju z systemem NZ. Podlega ono Sekretarzowi Generalnemu. Na czele Biura stanie Asystent Sekretarz Generalny Carolyn McAskie (Kanada). Poprzez osobę Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego Biuro będzie wspomagało działalność misji pokojowych na terenie danego kraju. Regionalny Koordynator ONZ lub Koordynator ds. Humanitarnych będą udzielać pomocy w kwestiach opracowywania i wdrażania całościowej strategii budowania pokoju.
Rezolucja powołująca do życia Komisję Budowania Pokoju przewiduje utworzenie wieloletniego i stałego Funduszu Budowania Pokoju (Peacebuilding Found) na rzecz odbudowy krajów w sytuacjach pokonfliktowych. Będzie to fundusz powierniczy, finansowany poprzez dobrowolne wpłaty. Wysokość funduszu przewiduje się na 250 milionów dolarów.