facebook facebook instagram youtube

System Narodów Zjednoczonych "w pigułce"

Co to jest System Narodów Zjednoczonych?
Trochę historii
Godło i flaga ONZ
Organy Organizacji Narodów Zjednoczonych
  · Zgromadzenie Ogólne (General Assembly)
  · Rada Bezpieczeństwa (Security Council)
  · Rada Gospodarcza i Społeczna (Economic and Social Council - ECOSOC)
  · Rada Powiernicza (Trusteeship Council)
  · Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (International Court of Justice)
  · Sekretariat (Secretariat)
Organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych

Organy Organizacji Narodów Zjednoczonych

Omawianie całego Systemu ONZ najlepiej zacząć od sześciu organów tworzących Organizację Narodów Zjednoczonych.

Zgromadzenie Ogólne (General Assembly)

W Zgromadzeniu Ogólnym są reprezentowane wszystkie państwa członkowskie. Każdy kraj ma jeden głos. Decyzje w sprawach kluczowych, takich jak kwestie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, przyjmowanie nowych członków, zatwierdzanie budżetu ONZ i budżetu misji pokojowych, zapadają większością 2/3 głosów wszystkich członków. Decyzja w innych sprawach zapada zwykłą większością głosów. W ostatnich latach czynione są starania o podejmowanie decyzji w drodze konsensusu, a nie przez formalne głosowanie. Zalecenia Zgromadzenia Ogólnego nie mają mocy wiążącej, ale stanowią one ważny głos opinii światowej i reprezentują autorytet moralny społeczności międzynarodowej.

Podstawowe uprawnienie Zgromadzenia Ogólnego to przyznany mu na mocy artykułu 10 Karty Narodów Zjednoczonych mandat do rozpatrywania i wydawania opinii we wszystkich sprawach, które uzna za istotne, oraz nadzór i koordynacja całego Systemu Narodów Zjednoczonych.

Inne funkcje i uprawnienia nadane Zgromadzeniu na mocy Karty Narodów Zjednoczonych to:

Doroczna sesja Zgromadzenia Ogólnego rozpoczyna się we wrześniu każdego roku. Jeżeli wymagają tego okoliczności Zgromadzenie może wznowić sesję lub spotkać się na sesji specjalnej w celu omówienia spraw o szczególnym znaczeniu. W okresie między sesjami prace Zgromadzenia są kontynuowane w ramach sześciu głównych komitetów oraz innych ciał pomocniczych, a także przez Sekretariat ONZ. Na początku każdej sesji Zgromadzenia wybiera nowego przewodniczącego, 21 wiceprzewodniczących oraz przewodniczących sześciu głównych komitetów Zgromadzenia. Gwoli sprawiedliwości fotel przewodniczącego Zgromadzenia Ogólnego przechodzi corocznie do kolejnej grupy krajów: afrykańskich, azjatyckich, wschodnioeuropejskich, latynoamerykańskich i karaibskich, zachodnioeuropejskich.

Specjalnej sesji Zgromadzenia Ogólnego może zażądać Rada Bezpieczeństwa, większość krajów członkowskich, a nawet jeden kraj członkowski, jeśli większość członków przychyli się do prośby. Te same zasady tyczą się sesji nadzwyczajnych, które odbywają się w ciągu 24 godzin od ich zwołania.

Przy Zgromadzeniu Ogólnym działają rozliczne ciała pomocnicze. Najważniejsze z nich - sześć komitetów głównych sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ - to:

Oprócz tego istnieją komitety proceduralne, działające tylko podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego, komitety stałe oraz organy pomocnicze i ad hoc Zgromadzenia Ogólnego.

Rada Bezpieczeństwa (Security Council)

Karta Narodów Zjednoczonych nakłada na Radę Bezpieczeństwa odpowiedzialność za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa światowego. Rada funkcjonuje w systemie ciągłym, a więc może zebrać się w każdej chwili. Uwagę tego gremium na zagrożenia dla pokoju może zwrócić każde państwo, także nie będące członkiem ONZ. Rada składa się z 15 członków, z czego pięciu - Chiny, Francja, Federacja Rosyjska, Wielka Brytania oraz Stany Zjednoczone - są członkami stałymi. Pozostałych dziesięciu to członkowie niestali, wybierani przez Zgromadzenie Ogólne na dwuletnią kadencję. Co roku zmienia się pięciu niestałych członków. Na mocy rezolucji organ ten ustalił, że niestałych członków wybiera się według określonego klucza: Azja i Afryka - 5 członków, Ameryka Łacińska i Karaiby - 2, Europa Wschodnia - 1, Europa Zachodnia i inne kraje - 2. Przewodnictwo Rady Bezpieczeństwa obejmowane jest na okres jednego miesiąca przez kolejnych członków według kolejności alfabetycznej.

Do podjęcia decyzji w kwestiach proceduralnych i merytorycznych wymagane jest w Radzie Bezpieczeństwa uzyskanie dziewięciu głosów poparcia. Niektóre decyzje w wymagają zgodnego poparcia wszystkich stałych członków. Ta zasada nosi nazwę "prawa jednomyślności wielkich mocarstw". W przypadku decyzji w sprawach merytorycznych, gdy jeden ze stałych członków sprzeciwia się decyzji i stosuje prawo weta, decyzja nie zostaje podjęta. Wszystkie państwa członkowskie są zobligowane do wypełniania postanowień Rady Bezpieczeństwa.

W przypadku zaistnienia zagrożenia dla pokoju międzynarodowego Rada Bezpieczeństwa rozważa w pierwszej kolejności sposoby pokojowego rozwiązania konfliktu - sugeruje warunki ugody lub podejmuje się mediacji albo prosi o to Sekretarza Generalnego ONZ. Rada ma prawo wyznaczyć specjalnego przedstawiciela do spraw danego problemu. W przypadku otwartych działań zbrojnych Rada stara się doprowadzać do zawieszenia broni. Może postanowić o wysłaniu misji pokojowej dla utrzymania rozejmu lub niedopuszczenia do dalszych konfliktów.

Rada może przedsięwziąć środki dla wymuszenia przestrzegania jej postanowień. W wyjątkowych przypadkach może zezwolić państwom członkowskim ONZ na użycie "wszystkich dostępnych środków" w celu zapewnienia wykonania decyzji, łącznie ze zbiorową akcją militarną.

Rada Bezpieczeństwa rekomenduje Zgromadzeniu Ogólnemu kandydatów na stanowisko Sekretarza Generalnego oraz na nowych członków ONZ. Ponadto, Rada Bezpieczeństwa wybiera część sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

Przy Radzie Bezpieczeństwa funkcjonują liczne organy, z których najważniejsze to:

Rada Gospodarcza i Społeczna (Economic and Social Council - ECOSOC)

Rada Gospodarcza i Społeczna pozostaje w centrum działań Systemu Narodów Zjednoczonych w dziedzinie gospodarczej i społecznej. Poprzez debaty oraz rekomendacje dotyczące kierunku polityki ONZ, ECOSOC odgrywa kluczową rolę w budowaniu międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju oraz w ustalaniu zadań priorytetowych dla Organizacji. Rada Gospodarcza i Społeczna koordynuje pracę czternastu organizacji wyspecjalizowanych NZ, dziesięciu komisji funkcyjnych oraz pięciu komisji regionalnych. Otrzymuje ona wsparcie 11 funduszy i programów ONZ. Wszystkie te instytucje pracują nad rozwiązywaniem problemów społecznych i gospodarczych. Oprócz tego ECOSOC zapewnia wprowadzanie w życie postanowień głównych konferencji ONZ oraz kontynuuje pracę nad kwestiami poruszanymi na nich.

Rada Gospodarcza i Społeczna ma 54 członków wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne na trzyletnią kadencję. Podobnie jak w przypadku innych organów ONZ, obowiązuje tu zasada stałej liczby miejsc dla krajów reprezentujących różne regiony geograficzne: 14 dla państw Afryki, 11 dla państw Azji, sześć dla krajów wschodniej Europy, dziesięć dla krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów, a trzynaście dla państw Zachodniej Europy i innych krajów.

Członkowie spotykają się co miesiąc na kilkudniowych sesjach, natomiast w sierpniu każdego roku odbywa się doroczna czterotygodniowa sesja, podczas której ministrowie państw członkowskich na specjalnym spotkaniu omawiają podstawowe problemy gospodarcze, społeczne i humanitarne. Rada daje organizacjom pozarządowym możliwość wspomożenia działań ONZ swoim doświadczeniem, przez co stanowi istotne połączenie między Organizacją a społeczeństwami obywatelskimi na świecie. Około 2100 organizacji pozarządowych z całego świata posiada status konsultanta przy ECOSOC.

W ostatnich latach Rada Gospodarcza i Społeczna stała się główną instytucją na świecie zajmującą się najważniejszymi wyzwaniami stawianymi przez globalizację, między innymi zmniejszeniem "przepaści cyfrowej" między państwami rozwiniętymi i rozwijającymi się poprzez prace nad technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi. ECOSOC koordynuje także działania licznych komisji badających takie kwestie jak populacja, zrównoważony rozwój i rozwój społeczny.

Rada stała się również głównym forum, na którym wypracowuje się założenia działań ONZ, przy współpracy przedstawicieli Banku Światowego oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego, a także społeczności dyplomatycznej.

Według Karty Narodów Zjednoczonych Rada Gospodarcza i Społeczna odpowiada za:

ECOSOC konsultuje się ze środowiskiem akademickim, z sektorem biznesu oraz ze wspomnianymi już organizacjami pozarządowymi.

W związku z tak szerokim zakresem zadań zasoby Rady Gospodarczej i Społecznej wynoszą do siedemdziesięciu procent wszystkich zasobów Organizacji Narodów Zjednoczonych (ludzkich i finansowych). Funkcjonuje przy niej również duża liczba ciał pomocniczych, których najważniejsze rodzaje to:

W serwisie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies.

×