Specjalny Sprawozdawca NZ ds. prawa do zdrowia

Specjalny Sprawozdawca jest niezależnym ekspertem powołanym do monitorowania, badania i sporządzania raportów na temat przestrzegania praw człowieka w danym kraju lub regionie.

W 2002 r. Komisja Praw Człowieka, główny organ polityczny zajmujący się prawami człowieka w systemie ONZ, podjęła decyzję o powołaniu Specjalnego Sprawozdawcy. Koncentruje się on na prawie każdego do korzystania z najwyższych standardów zdrowia (fizycznego i psychicznego) osiągniętych w danym kraju.

Mandat Specjalnego Sprawozdawcy jest przedstawiony w rezolucjach Komisji Praw Człowieka dotyczących prawa do zdrowia, w szczególności w rezolucji 2002/31, która ustanawia mandat i określa zadania Specjalnego Sprawozdawcy:

1. zbieranie, występowanie z wnioskiem o otrzymanie informacji i wymiana informacji ze wszystkimi kompetentnymi stronami, włącznie z rządami państw, organizacjami międzyrządowymi i organizacjami pozarządowymi;
2. nawiązanie stałego dialogu i ustalenie obszarów współpracy ze wszystkimi właściwymi stronami, włącznie z rządami państw, odpowiednimi organami NZ, agencjami wyspecjalizowanymi, w szczególności ze Światową Organizacją Zdrowia oraz Wspólnym Programem Narodów Zjednoczonych ds. HIV/AIDS, jak również z organizacjami pozarządowymi i międzynarodowymi instytucjami finansowymi;
3. składanie sprawozdań na temat statusu prawa do zdrowia w krajach na całym świecie, obejmujących legislację, politykę, dobre praktyki i przeszkody; oraz
4. przedstawienie rekomendacji dot. działań w celu ochrony i promowania stosowania prawa do zdrowia, mając na uwadze wspieranie wysiłków państw na rzecz poprawy zdrowia publicznego.

Specjalny Sprawozdawca jest zobowiązany do złożenia rocznego raportu do Rady Praw Człowieka oraz sprawozdania okresowego do Zgromadzenia Ogólnego, szczegółowo omawiających podjęte czynności w ramach mandatu. Sprawozdania te zawierają również opis poszczególnych kwestii związanych z prawem do zdrowia, takich jak ubóstwo, dyskryminacja oraz napiętnowanie, wymiana międzynarodowa, zdrowie psychiczne, zaniedbywane choroby, wskaźniki, oraz zdrowie prokreacyjne.

Głównym obowiązkiem Specjalnego Sprawozdawcy jest składanie wizyt w różnych krajach i podejmowanie innych misji. Raporty dotyczące tej działalności są składane do Rady Praw Człowieka.

Specjalny Sprawozdawca ściśle współpracuje z rządami państw, międzyrządowymi organizacjami oraz społeczeństwem obywatelskim. Uczestniczy w szkoleniach i innych spotkaniach, sporządza raporty, pisze artykuły, zdobywa informacje oraz udziela odpowiedzi na zapytania dotyczące prawa do zdrowia.

Zgodnie z mandatem Specjalny Sprawozdawca regularnie otrzymuje informacje związane z prawem do zdrowia. Informacje te czasami zawierają wiarygodne zarzuty poważnego naruszenia prawa do zdrowia. W niektórych przypadkach Specjalny Sprawozdawca występuje do danego rządu nawołując do podjęcia właściwych.

Specjalny Sprawozdawca ma trzy nadrzędne cele kierujące jego pracą:

1. Promowanie - i zachęcanie innych do promowania - prawa do zdrowia jako podstawowego prawa człowieka, tak jak zostało to przedstawione w międzynarodowych i regionalnych instrumentach praw człowieka, rezolucjach Komisji Praw Człowieka i Rady Praw Człowieka oraz Konstytucji Światowej Organizacji Zdrowia.
2. Dalsze rozwijanie koncepcji praw do najwyższego dostępnego standardu zdrowia, opartych na dostępie równości i niedyskryminowaniu, jak również uczestnictwie poszkodowanych społeczności oraz marginalizowanych grup.
3. Wskazanie dobrych praktyk skutecznych w danym społeczeństwie, na szczeblu krajowym i międzynarodowym.

Specjalny Sprawozdawca będzie rozwijał powyższe cele stosując dwa powiązane ze sobą kryteria: dostęp do osiągnięć medycznych i prawa do zdrowia; oraz napiętnowanie i dyskryminacja w kontekście zdrowia. Te wyznaczniki umożliwiają Specjalnemu Sprawozdawcy bliższe poznanie wielu różnych ważnych zagadnień takich jak stosowane środki redukcji szkód; systemy zdrowotne; stosowne umowy handlowe i ich wpływ na dostęp do osiągnięć medycznych; rola pracowników służby zdrowia i społeczności. Specjalny Sprawozdawca przyjrzy się problemom związanym z HIV/AIDS i innym epidemiom, szczególnie w odniesieniu do grup marginalizowanych. Ponadto, Specjalny Sprawozdawca będzie wypełniał swoją funkcję zbierając dane w trakcie konsultacji w różnych regionach. Głos poszczególnych grup: pracowników służby zdrowia, kobiet i dzieci, osób świadczących usługi seksualne, grup zarażonych HIV, grup walczących o prawa narkomanów, oraz grup uciskanych, takich jak ludność tubylcza, będzie na pierwszym miejscu podczas wykonywania funkcji.

Więcej informacji:
United Nations Human Rights http://www2.ohchr.org/english/