Globalne bezpieczeństwo
Misje utrzymania pokoju należą do jednych z najważniejszych działań podejmowanych przez ONZ w celu zapewnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. ONZ podejmuje również działania z zakresu:
- zapobiegania konfliktom oraz prowadzenia mediacji (conflict prevention and mediation)
- tworzenia pokoju (peacemaking)
- wymuszenia pokoju (peace enforcement)
- budowania pokoju (peacebuilding).
Zapobieganie konfliktom, tworzenie pokoju, utrzymanie pokoju oraz wymuszenie pokoju nie są podejmowane według z góry określonego kalendarium. Doświadczenie pokazuje, że powyższe działania powinny wzajemnie się uzupełniać, ponieważ jedynie wszechstronne podejście zmniejsza ryzyko ponownego wybuchu konfliktu zbrojnego.
Zapobieganie konfliktom
Niedopuszczenie do przekształcenia się wewnątrzpaństwowych lub międzypaństwowych napięć w konflikt zbrojny wymaga podjęcia kroków na drodze dyplomatycznej. Zapobieganie konfliktom obejmuje takie działania jak wczesne ostrzeganie, gromadzenie informacji oraz dokładna analiza czynników, które doprowadziły do wybuchu konfliktu zbrojnego. Mogą również powstać „dobre biura” („good offices”) powoływane przez Sekretarza Generalnego ONZ, prewencyjne misje pokojowe ONZ lub być prowadzone mediacje przez Departament Spraw Politycznych.
Tworzenie pokoju
Tworzenie pokoju obejmuje działania podejmowane w celu rozwiązania konfliktów zbrojnych. Zazwyczaj polegają one na prowadzeniu działań dyplomatycznych dążących do wynegocjowania i zawarcia porozumienia przez strony konfliktu.
Sekretarz Generalny ma możliwość powołania “dobrych biur”, które prowadzą działania dążące do zakończenia konfliktu. Uczestnikami misji pokojowych mogą być wysłannicy, rządy, grupy państw, regionalne organizacje oraz ONZ. Również nieoficjalne i pozarządowe grupy, a także wybitne osobistości mogą podejmować wysiłki na rzecz tworzenia pokoju.
Wymuszenie pokoju
Wymuszenie pokoju zakłada użycie środków przymusu, w tym także siły zbrojnej. Podjęcie takich działań wymaga upoważnienia Rady Bezpieczeństwa.
Wymuszenie pokoju jest stosowane w sytuacjach zagrażających lub naruszających pokój czy w obliczu aktu agresji. To Rada Bezpieczeństwa decyduje o konieczności podjęcia działań przywracających międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo. Może ona upoważnić organizacje regionalne i inne podmioty do przeprowadzenia akcji wymuszenia pokoju zgodnej z Kartą Narodów Zjednoczonych.
Budowanie pokoju
Budowanie pokoju wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia bądź ponownego popadnięcia w konflikt zbrojny państw i społeczności lokalnych na całym świecie. Budowanie pokoju polega na wzmacnianiu zdolności instytucji administracji państwowej na wszystkich jej szczeblach. Misje budowania pokoju (peacebuilding missions) zajmują się zarządzaniem sytuacją kryzysową, osiąganiem pokoju oraz rozwojem kraju. Budowanie pokoju to złożony i długotrwały proces tworzenia niezbędnych warunków dla osiągnięcia trwałego pokoju. Misje budowania pokoju zajmują się najistotniejszymi kwestiami dotyczącymi funkcjonowania społeczeństw oraz struktur państwowych. Wzmacniają zdolności państw do efektywnego sprawowania swoich funkcji w oparciu o prawo.