« strona główna UNIC Warsaw
 
RWANDA strona główna
 
Przemówienie SG ONZ
z okazji X Rocznicy Ludobójstwa w Rwandzie
7 kwietnia 2004 r.
Międzynarodowy Dzień Pamięci Ludobójstwa w Rwandzie w 1994 roku
Apel SG ONZ,
7 kwietnia 2004 r.
Przemówienie SG ONZ podczas konferencji upamiętniającej ludobójstwo w Rwandzie, zorg. przez rządy Kanady i Rwandy, Nowy Jork
26 marca 2004 r.
 
Konferencja Upamiętniająca Ludobójstwo w Rwandzie Nowy Jork,
26 marca 2004r.
 
Wydarzenia w Rwandzie
w 1994 roku
Zaangażowanie ONZ
Działalność ONZ w celu zapobieżenia dalszym przypadkom zbrodni ludobójstwa
Definicja ludobójstwa
Więcej informacji:
Genocide in Rwanda

ZAANGAŻOWANIE ONZ

5 października 1993 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ na mocy rezolucji nr 872 (SC/RES/872) powołała Misję Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Pomocy Rwandzie (United Nations Assistance Mission for Rwanda - UNAMIR). Przejęła ona zadania wcześniejszej Misji Obserwacyjnej ONZ w Ugandzie i Rwandzie (United Nations Observer Mission Uganda-Rwanda - UNOMUR). UNAMIR zakończyła swą działalność w 1996 roku.

Zadaniem UNAMIR było: nadzorowanie zawieszenia broni podpisanego w Aruszy 4 sierpnia 1993 roku, zapewnienie bezpieczeństwa w Kigali, utworzenie strefy zdemilitaryzowanej oraz ograniczenie przemytu broni. Do czasu opuszczenia Rwandy w kwietniu 1996 roku w jej skład wchodziło od 270 do 5500 żołnierzy. Ludobójstwo, które miało miejsce w Rwandzie w 1994 roku, odbyło się przy biernej postawie żołnierzy UNAMIR. Mandat tej tradycyjnej misji pokojowej nie przewidywał możliwości zapobiegania ludobójstwu. Aktywny i stanowczy udział misji w tej sytuacji nie był możliwy. UNAMIR miała ułatwić wprowadzenie procesu pokojowego w celu utworzenia tymczasowego rządu.

Początkowo Sekretarz Generalny ONZ odrzucił możliwość militarnej interwencji w zaistniałym kryzysie. Ponadto, niektóre rządy odmówiły użycia słowa "ludobójstwo" w dokumentach ONZ opisujących sytuację w Rwandzie. Rządy wycofały swoich żołnierzy UNAMIR z chwilą gdy poniosły straty w ludziach. Dwa tygodnie po rozpoczęciu zajść Rada Bezpieczeństwa ONZ przegłosowała zmniejszenie sił UNAMIR z 2000 do 270 żołnierzy. Decyzję tę poprzedził fakt zabicia 10 belgijskich żołnierzy misji pokojowej i premiera Rwandy, którego ochraniali.

By wesprzeć bezpieczeństwo cywilów, 22 czerwca 1994 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ rezolucją nr 929 powołała wielonarodową operację humanitarną. Siły wielonarodowe pod przewodnictwem Francji w "Operation Turquoise" utworzyły południowo-zachodnią humanitarną strefę bezpieczeństwa. Operacja zakończyła się w 1994 roku, natomiast strefa przeszła pod kontrolę sił UNAMIR.

Uchodźcy rwandyjscy w obozie Nakivale w Ugandzie
Uchodźcy rwandyjscy
w obozie Nakivale w Ugandzie

W grudniu 1999 roku Sekretarz Generalny ONZ Kofi Annan stwierdził: "Wszyscy powinniśmy szczerze żałować, że nie zrobiliśmy nic więcej, aby zapobiec tej tragedii. Siły Narodów Zjednoczonych stacjonowały w tym czasie w Rwandzie, ale nie miały właściwego mandatu ani środków do podjęcia skutecznych działań, które byłyby w stanie zapobiec ludobójstwu lub powstrzymać je. Reprezentując Narody Zjednoczone, pragnę przyznać się do fiaska oraz wyrazić głęboką skruchę." Powiedział także: "Ze wszystkich moich działań najbardziej jestem zaangażowany w uniemożliwienie Narodom Zjednoczonym poniesienia kolejnej porażki w ochronie ludności cywilnej przed ludobójstwem i masowymi mordami." Dzień wcześniej 15 grudnia 1999 roku, były premier Szwecji Ingvar Carlsson, po przeprowadzeniu niezależnego śledztwa zleconego przez Sekretarza Generalnego ONZ, w swoim raporcie stwierdził, że odpowiedzialność za brak przeciwdziałania i powstrzymania ludobójstwa w Rwandzie spoczywa w szczególności na Sekretarzu Generalnym ONZ, Sekretariacie ONZ, Radzie Bezpieczeństwa ONZ, UNAMIR oraz większości członków ONZ.

Uchodźcy w drodze powrotnej do Rwandy - region Ngara, Tanzania, grudzień 1996 r.
Uchodźcy w drodze powrotnej do Rwandy - region Ngara, Tanzania, grudzień 1996 r.
(UN# 2023019C UN/UNHCR/R. Chalasani)

Cały system ONZ udzielił pomocy w uzyskaniu stabilizacji i  odbudowy Rwandy. Za osiągnięcia ONZ można uznać m.in. działalność na rzecz ochrony praw człowieka i ponowną organizację rwandyjskiego systemu sądownictwa. ONZ wdrożył program pomocy humanitarnej dla Rwandy i dla uchodźców z tego kraju. Żołnierze misji pokojowej zajęli się wprowadzaniem bezpieczeństwa, rozminowywaniem, odbudową infrastruktury państwa oraz udzielaniem pomocy powracającym do kraju uchodźcom i osobom ukrywającym się na terenie własnego kraju. Mimo, że obecnie w Rwandzie jest relatywna stabilizacja oraz warunki mieszkaniowe znacznie się poprawiły, to wiele problemów zostało do rozwiązania. Należą do nich brak pojednania narodowego, zniszczona gospodarka oraz duża liczba uchodźców przebywających w krajach sąsiadujących z Rwandą.

8 listopada 1994 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ rezolucją nr 955 (SC/RES/955) utworzyła Międzynarodowy Trybunał Karny dla Rwandy (International Criminal Tribunal for Rwanda- ICTR) dla osądzenia osób winnych ludobójstwa oraz innych poważnych naruszeń międzynarodowego prawa humanitarnego popełnionych na terytorium Rwandy i w krajach sąsiednich w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 1994 roku. Od zakończenia drugiej wojny światowej jest to drugi przypadek, oprócz Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii, powołania międzynarodowego trybunału dla osądzenia ludobójstwa.

Hassan Bubacar Jallow, Prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy
Hassan Bubacar Jallow, Prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy

Do tej pory ICTR przedstawił zarzuty ponad 70-ciu podejrzanym, z czego ponad 60 osób zostało już aresztowanych i  przebywa w areszcie Trybunału. Przeciwko blisko połowie tych osób procesy toczą się na wokandzie ICTR, bądź już się zakończyły. Osądzeniem zbrodniarzy wojennych zajmują się również sądy rwandyjskie.


Dokument opracowany przez Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, marzec 2004 r.
  Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie     tel. (+4822) 825 57 84, e-mail: unic.poland@unic.org