Start

Agendy wyspecjalizowane, organizacje powiązane

Organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych to autonomiczne, międzyrządowe organizacje, które są połączone z Organizacją Narodów Zjednoczonych oddzielnymi porozumieniami, zaaprobowanymi przez Zgromadzenie Ogólne. Powszechnie nazywa się je agendami lub agencjami wyspecjalizowanymi. Organizacje te mają swoich własnych członków, własne władze oraz budżet. Przedkładają raporty ze swojej działalności Radzie Gospodarczej i Społecznej oraz Zgromadzeniu Ogólnemu. Działają głównie na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczemu.

Obecnie istnieje 19 organizacji wyspecjalizowanych. Pięć z nich stanowi tzw. grupę Banku Światowego (IBRD, ICSID, IDA, IFC, MIGA). Inne organizacje międzyrządowe będące częścią systemu Narodów Zjednoczonych, np. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA) czy MTK są powiązane z ONZ innym rodzajem porozumień i mają inne uprawnienia.

Agendy wyspecjalizowane

FAO

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization - FAO) pracuje na rzecz likwidacji głodu i niedożywienia oraz podniesienia poziomu jakości odżywiania. Wspomaga również kraje członkowskie we wdrażaniu zrównoważonego rozwoju rolnictwa.

Pracownik FAO ocenia stan zdrowia zwierząt. (Kuma Garadayat, Sudan; 19 maja 2011 r.)

ICAO

Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (International Civil Aviation Organization - ICAO) dba, by przelot z jednego państwa do drugiego był bezpieczny i łatwy. ICAO ustanawia międzynarodowe normy i regulacje dotyczące bezpieczeństwa, sprawności i prawidłowości transportu powietrznego.

IFAD

Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (International Fund for Agricultural Development - IFAD) ma za zadanie zwalczać głód i biedę na obszarach wiejskich w krajach rozwijających się.

ILO

Międzynarodowa Organizacja Pracy (International Labour Organization – ILO) formułuje zasady i programy promujące podstawowe prawa człowieka, lepsze warunki pracy i życia oraz zwiększenie poziomu zatrudnienia.

IMO

Międzynarodowa Organizacja Morska (International Maritime Organization - IMO) zajmuje się bezpieczeństwem floty handlowej na morzu oraz zapobieganiem zanieczyszczeniu środowiska morskiego przez statki.

IMF

Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund - IMF) wspiera międzynarodową współpracę i stabilizację kursów wymiany walut. Udziela czasowej pomocy finansowej krajom członkowskim, które doświadczają problemów ekonomicznych.

ITU

Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (International Telecommunication Union – ITU) jest organizacją, w ramach której rządy państw i sektor biznesu koordynują światową sieć telekomunikacyjną i usługi telekomunikacyjne.

UNESCO

Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization - UNESCO) pełni rolę organizacji naukowo-badawczej pomagającej zrozumieć wyzwania dzisiejszego świata. UNESCO również pracuje nad wytycznymi dotyczącymi kwestii etycznych w dziedzinie nauki, kultury, edukacji i komunikacji międzyludzkiej. Jest międzynarodowym centrum wymiany informacji i wiedzy w tych dziedzinach.

UNIDO

Głównym celem Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (United Nations Industrial Development Organization - UNIDO) jest wspieranie rozwoju przemysłu w współpracy w tej dziedzinie. Dąży do poprawy warunków życia ludzi.

UPU

Powszechny Związek Pocztowy (Universal Postal Union – UPU) jest wyspecjalizowaną instytucją, która zajmuje się regulacją międzynarodowych usług pocztowych.

WHO

Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization - WHO) wspiera i koordynuje prace w dziedzinie ochrony zdrowia na szczeblu międzynarodowym. WHO również kieruje międzynarodowe badaniami mające na celu zapobieganie wielu chorobom.

WIPO

Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization - WIPO) zajmuje się ochroną własności intelektualnej i współpracuje z 179 państwami członkowskimi organizacji.

WMO

Światowa Organizacja Meteorologiczna (World Meteorological Organization - WMO) dostarcza miarodajną informację naukową z zakresu warunków atmosferycznych, światowych zasobów słodkiej wody i klimatu.

UNWTO

Światowa Organizacja ds. Turystyki (United Nations World Tourism Organization - UNWTO) jest czołową organizacją międzynarodową zajmującą się kwestiami związanymi z turystyką. UNWTO służy jako forum do omawiania polityki turystycznej oraz jest źródłem praktycznej wiedzy na jej temat.

Grupa Banku Światowego (World Bank Group)

Termin Bank Światowy odnosi się do grupy pięciu instytucji: Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowej Korporacji Finansowej, Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju (International Development Association - IDA); Agencji Wielostronnych Gwarancji Inwestycji (Multilateral Investment Guarantee Agency - MIGA); Międzynarodowego Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych (International Centre for Settlement of Investment Disputes - ICSID).

Nadrzędnym celem Grupy Banku Światowego jest redukcja ubóstwa na świecie poprzez wzmocnienie gospodarek biednych krajów. Bank Światowy udziela pożyczek oraz buduje potencjał opierając się na dwóch filarach rozwoju: tworzenia odpowiedniego klimatu dla inwestowania i zrównoważonego wzrostu oraz wspieranie inwestowania w celu poprawy sytuacji ludzi żyjących w ubóstwie.

Organizacje powiązane

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (International Atomic Energy Agency – IAEA)

IAEA została utworzona w 1957 r. jako niezależna, autonomiczna, międzyrządowa organizacja pod egidą ONZ - nie ma statusu organizacji wyspecjalizowanej Narodów Zjednoczonych. Agencja jest głównym międzynarodowym forum współpracy w zakresie pokojowego wykorzystania energii nuklearnej. Po wojnie w Zatoce Perskiej prowadziła inspekcje obiektów nuklearnych w Iraku. Zajmuje się również kwestią wywiązywania się przez Koreę północną z zobowiązań nierozprzestrzeniania broni jądrowej, a także podejrzeniami społeczności międzynarodowej o wykorzystywanie przez Iran energii atomowe nie tylko do celów cywilnych.

Członkowie IAEA szacują zniszczenia w elektrowni jądrowej Fukushima, jakie powstały w wyniku tsunami spowodowanego przez trzęsienie ziemi (Japonia, 27 maja 2011 r.)

Organizacja Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób Jądrowych (Comprehesive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization - CTBTO)

Obecnie istnieje Komisja Przygotowawcza Organizacji, która zajmuje sie promowaniem Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową i tworzeniem struktur umożliwiających jej pełne funkcjonowanie z chwilą jego wejścia w życie. Traktat zakazuje przeprowadzania wszelkich prób z bronią jądrową i innych eksplozji jądrowych w każdym miejscu na świecie oraz ustanawia system monitoringu, umożliwiający kontrolowanie jego przestrzegania. Co dwa lata odbywają się konferencje przeglądowe, które wzywają do ratyfikacji Traktatu.

Organizacja do Spraw Zakazu Broni Chemicznej (Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons - OPCW) 

OPCW powstała w 1997 roku na mocy Konwencji o Zakazie Prowadzenia Badań, Produkcji, Składowania i Użycia Broni Chemicznej oraz niszczeniu jej zapasów. Posiada 189 członków. Jej mandat przewiduje weryfikacje przestrzegania zapisów Konwencji, która przewiduje także niszczenie składów chemicznych i zakładów produkcyjnych. Organizacja monitoruje produkcję materiałów, które mogą być wykorzystane do produkcji broni chemicznej oraz prowadzi inspekcje obiektów przemysłu chemicznego.

Światowa Organizacja Handlu (World Trade Organization - WTO)

WTO jest jedyną organizacją międzynarodową zajmującą się handlem między różnymi krajami. Jej celem jest ułatwianie prowadzenia wymiany handlowej przez producentów dóbr, importerów i eksporterów. Na forum WTO państwa negocjują porozumienia handlowe oraz rozwiązują swoje spory. Organizacja monitoruje również realizację porozumień, polityki handlowe i przepisy prawa handlowego poszczególnych państw. Pomaga krajom rozwijającym się przy opracowywaniu i realizacji porozumień, wspiera rozwój handlu i infrastruktury, a także organizuje dla ich przedstawicieli liczne szkolenia.

• System NZ
• Programy, fundusze i inne jednostki
• Agendy wyspecjalizowane, organizacje powiązane